Room / Pre-Flight (1970)

1968 yılında İngiltere'de kurulan Room'a daha ince Darkness, Lightness & Twilight toplamasında yer vermiştik. Ama o günden bugüne de blog'a eklemek aklımıza gelmemiş. Eksikliği giderirken grubun sık sık bahsettiğimiz tek albümlü efsaneler listesine dahil olduğunu belirtmeden geçmeyelim.

Kurulduktan 1 yıl sonra Melody Maker'ın düzenlediği yetenek yarışmasında ikinci olan Room, Decca ile albüm anlaşmasını kapıyor. Canla başla çalışıp albümü tamamlamak için uğraşıyorlar ve Pre-Flight 1970 yılında yayınlanıyor ama bu durum grup için çok da iyi bir sonuç doğurmuyor. Albümün tüm başarısına rağmen grup içindeki anlaşmazlıklardan ötürü Room dağılıyor.

Blues'u en başa alıp, Jazz Rock ve Folk Rock'ın izlerini takip ederek kaydettikleri albümde, kendilerinden kattıkları pek çok şey  ile birlikte Heavy Progressive Rock parçalara ağırlık veriyorlar. Atmosfer yaratma konusunda oldukça başarılılar. Tempolu parçalarda bir düşüp bir kalkıyorsunuz izlenimi yaratabiliyorlar. Benzetme alışkanlığımız çok olmamakla birlikte daha anlaşılır olabilmesi açısından grubun Affinity ile benzeşen bir müziği ve Babe Ruth ile benzeşen bir vokali var. Şüphesiz Juanita Hahn'ın (Babe Ruth) vokali fazlasıyla etkileyici ve kendine has bir yapıya sahip. Ama Jane Kevern'ün de ondan aşağı kalır hiçbir yanı yok. Alto sesiyle o kadar iyi yerlerde geziniyor ki inanmakta zorlanıyorsunuz.

Affinity ile benzeşiyorlar dedik ama bu aynı onlar gibiler anlamına da gelmiyor. Temel ayrımlardan biri Room'da klavye yok hiç. Bunun yanında Flugelhorn, Keman, Trombon, Trompet, Viyola, Çello gibi klasik müzik aletleri bir hayli fazla. Üstüne bir de twin gitar ekleyin, enfese yakın bir albümün ortaya çıkmış olması çok da şaşırtıcı değil. Gitarların fena halde iyi olduğunu da söylemek lazım. Özellikle Where Did I Go Wrong'dakiler dikkat çekici.

Bu albümü Progressive Rock janrı içine koyma konusunda iki farklı görüş olduğunu da belirtelim. Bir kısım albümü tamamen Progressive olarak nitelerken diğer taraf Progressive öğeler içerdiğini ama temelde Blues tabanlı bir Rock albümü olduğu konusunda ısrarcı. Albümün ikinci yüzündeki 3 destansı Progressive Rock parçası bence ikinci fikri boşa çıkarıyor. Karar sizin.

ROOM

Jane Kevern / Vokal, Tamburin

Steve Edge / Lead & Ritim Gitar

Chris Williams / Lead Gitar

Roy Putt / Bass

Bob Jenkins / Davul, Konga, Vurmalılar

Orkestra:

Moe Miller / Flugelhorn

John McLevy / Trompet

Nigel Carter / Trompet

Ray Hudson / Trompet

Peter Hodge / Trombon

Brian Smith / Keman

Denis East / Keman

Eric Eden / Keman

Raymond Moseley / Keman

Max Burwood / Viyola

Tom Lister / Viyola

Dennis Nesbitt / Çello

Norman Jones / Çello

Michael J. Hart / Bass

PRE-FLIGHT

01 - Preflight (8:56)

02 - Where Did I Go Wrong (5:27)

03 - No Warmth In My Life (4:34)

04 - Big John Blues (2:33)

05 - Andromeda (5:07)

06 - War (4:33)

07 - Cemetery Junction (8:32)

Wigwam - Hard n' Horny (1969)

Blues Section’ın dağılması ardına 1968 yılında kurulan Wigwam, ilk albümleri Hard n’ Horny’de yakaladıkları Jazz - Blues - Psychedelic harmanı ve aynı albümün ikinci yarısında anlattıkları konsept hikaye ile Finlandiya’nın ilk Progressive Rock gruplarından biri olarak kabul görülür olmuşlar.

1970’den itibaren Symphonic Prog’a kayan tarzlarının öncülü tınıları içeren albümün ikinci yarısından (arka yüz) önce saz taksimi kıvamında Jazz - Blues ve yer yer Psychedelia'nın tırmandığı ilk yarı (ön yüz) Jukka Gustavson’un bestelerinden oluşuyor. Fince sözlerin ağırlıkta olduğu parçalar aynı prodüktörün elinde çıkmasına rağmen, bambaşka mikslenerek -sözlerini anlamasanız da- birazdan geleceğimiz ikinci bölümden daha dikkat çekici hale gelmiş. Özellikle vokallerin Gustavson’ un Hammond’ı ile uyumlu ve unison korolar halinde ilerleyişi, bu yüzdeki bestelerin en can alıcı noktası.

İkinci bölüm, geçtiğimiz sene aramızdan ayrılan, grubun vokal ve bestelerinden sorumlu lideri Jim Pembroke’un konsept çalışması orta yaşlı Henry’ nin hikayesi ile devam ediyor. Psychedelic Rock’ın hakkını veren sözlerinin altyapısında, daha tek düze ve vokallerin enerjisini artırma görevi gören bass/davul partisyonları yer alıyor. Grup yine vokallerle paralel ilerleyen Hammond ve piyanoların yanı sıra bestelere bestelere ekledikleri yaylı düzenlemeleri ile başta bahsettiğim Symphonic Prog etiketini sonuna kadar hakediyor. Bestelerin çeşitliliği ile tam bir rock operaya dönen ikinci bölüm, çılgınca sözlerle başlayıp, zaman algınızı yitirmenize neden olarak “aklınızı başına almanızı” öğütleyerek bir anda bitiveriyor.

Hem Wigwam hem de Progresssive Rock tarihi açısından parlak olmasa da başlangıç için ortalamanın çok üstünde ve ardıllarına ışık tutması açısından önemli bir albüm. Müzikalitelerinin tavan yaptığı Fairyport öncesinde grubu tanımak isterseniz, tavsiyemdir. 

Bu arada Kvartteten’in dönüşünden midir bilemedim “İskandinavlar buluşuyor” (Yenikapı miting alanı) tadında ilerliyor gibiyiz. Hadi hayırlısı.

WIGWAM

Jim Pembroke / Lead Vokal, Piyano

Jukka Gustavson / Vokal, Org, Piyano

Nikke Nikamo / Gitar

Mats Huldén / Bass

Ronnie Österberg / Davul

HARD N' HORNY

01. 633 Jesu Fåglar (0:07)

02. Pidän Sinusta (5:38)

03. En Aio Paeta (3:01),

04. Neron Muistolle; Hyvää Yötä (3:08)

05. Guardian Angel

06. The Future (4:56)

07. No Pens, El Karsinoita (4:51)

08. Henry's...Mountain Range Or Thereabouts (3:11)

09. Geographical And Astronomical Mistakes (2:02),

10. Highway Code (2:53)

11. ...Ghastly And Diabolical Mistakes (1:17)

12. ...Cancelled Holiday Planes (1:39)

13. ...Concentration Camp Brochure (2:58)

14. ...Ears, Eyes, Girlfriends And Feet (1:34)

15. ...Hard And Horny All-Niter (1:12)

16. ...Milk Round In The Morning (2:29)

Day Of Phoenix / Wide Open N-Way (1970)

Burnin Red Ivanhoe'nun ardından bir Danimarka grubunu daha eklemek farz oldu. Day Of Phoenix, 1968 yılında Cy Nicklin tarafından kuruldu. Grubun diğer elemanları The Maniacs adıyla bilinen gruptan geldiler. İlk grup formuyla sadece 2 parçadan oluşan bir single kaydettiler ve Nicklin, Culpeper's Orchard'a katılmak için gruptan ayrıldı.

Sıkı çalışmaların ardından 1970 yılında ilk albümleri hazır hale gelmişti. Kopenhag'da kaydettikleri albümün yapımcısı Colosseum'un erken dönem bass gitaristi Tony Reeves idi. Oldukça başarılı bir albüme imza atmışlardı. Psychedelic Rock tabanına oturttukları albümün tarzı çoğunlukla içerisinde Jefferson Airplane, Quicksilver Messenger Service gibi grupların dahil olduğu West Cost Psychedelic içerisinde yer alıyordu. Ama büyük fark yaratarak işi daha ileri taşımışlar ve Space Rock'a kadar uzanmayı başarmışlardı. 

İlk albümün başarısına rağmen ikinci albüm beklenenin çok çok altındaydı ve Bass gitarist Eric Stedt'in ani ölümü de buna eklenince grup dağılmak zorunda kaldı. Ama ilk albümleriyle Rock tarihinde bir yer edinmeyi başarmışlardı. 

Basit, sade ve özelliksiz görünen bir vokal anlayışıyla açılan parçalarda klavye ve gitarların araya girmesiyle birlikte iş bambaşka bir hal alıyor ve ciddi İskandinav kültürü dokunuşlarının olduğu melodik bir Krautrock ortaya çıkıyor. Albümü açılış parçası yukarıda da bahsettiğimiz West Coast ekolünü devam ettirirken ikinci parça Cellephane No. 1&2 ise kendine has bir yapıya sahip. Arada bazı benzerlikler yakalasanız da tamamıyla farklı ve özgün bir parçaya dönüşüyor.

If You Ask Me ile ilgili söylenecek çok fazla şey var aslında ama parçanın introsu zaten her şeyi özetliyor. Daha girişinden anlıyorsunuz ne tarz bir şeyle karşı karşıya olduğunuzu. Psychedelic Rock'ın eğlenceli tarafından girip, melodik ve sevimli olarak nitelendirilebilecek bir parçaya dönüştürüyorlar.

Mind Funeral ise başlangıçta size Quicksilver Messenger Service'i hatırlatsa da devamında klasik müzikten İspanyol tarzına, oradan da başka yerlere uzanıyor. Son parça Tick-Tack, üzerinize yapışan her şeyi çıkarıp atan, albümü sakin şekilde kapatan bir parça.

Danimarka'nın belki de en iyi Psychedelic Rock temsilcisi diyebileceğimiz Day Of Phoenix, tek albüme sığdırdıkları bir sürü etkileşimle bu unvanı fazlasıyla hak ediyor.

DAY OF PHOENIX

Hans Lauridsen / Vokal

Ole Prehn / Elektrik Gitar, 12-Telli Gitar, Vokal

Karsten Lyng / Lead Gitar

Erik Stedt / Bass, Piyano, Saw

Henrik Friis / Davul, Vurmalılar

WIDE OPEN N-WAY

01 - Wide Open N-Way 11:33 

02 - Cellophane #1 & 2 13:44

03 - If You Ask Me 4:49

04 - Mind Funeral 12:29

05 - Tick-Tack 1:10

Firyuza / Firyuza (1979)

Fusion, Progressive Rock literatüründe Jazz ile Rock sentezi olarak algılanır. Mesela klasik müzik ile Rock müziğin sentezi de bir Fusion’dır ama janra olarak “Symphonic Progressive Rock” yaygın tanımlamasıdır. Her fusion grubunun ve yaptıkları müziğin bir diğerine benzememesi çok olağan bir durumdur çünkü grup farklı müzik türlerinden, kültürden, enstrümanlardan, yorumlardan, siyası konjonktürden vb. beslenebilir ve etkilenebilir. Bu yüzden “Fusion” derken Klaus Doldinger’in Passport’u ile Colosseum‘u her ne kadar çok farklı uçlarda gezinseler de aynı tanımlama altında bulmaktayız. İkisi de Jazz-Rock sentezi olsa da biri Jazz’a, diğeri Rock’a daha yakın durmakta. Bu durum da zaten kelimeler ile ifadesi çok zor olan müziği ve onu bir iki kelimelik başlıklar ile tanımlamayı hayli yetersiz kılmakta.

1970’lerin Sovyetler Birliği zamanı, kapalı ekonomi, kapalı kültür. O zamanlar Amerika’nın müttefiği ve Türkmenistan’ın da sınır komşusu İran’da yankılanan Amerikan Rock ve Jazz müziği ve radyo sayesinde bu müziğe bir şekilde kulak misafiri olan Rus kültüründen başka bir şey görmemiş Türkmen klasik eğitimli gençlerden oluşan, dönemin ağır kısıtlamaları altında Gunesh Ensemble ile albüm yapma şansına erişmiş bir diğer grup olan Firyuza’dan bahsedeceğim bu yazıda. 

Sovyetler Birliği'nde 6.sı düzenlenen müzik yarışmasında birincilik elde eden Firyuza, ödül olarak Birliğin tek plak firması olan Melodiya’dan albüm yapma hakkı kazanır. Burada bir kazanım daha vardır, diledikleri gibi, bir kısıt olmadan yapacaklardır bu albümü. İşte Dimitry Sablin’in liderliğindeki 7 kişiden oluşan Firyuza’nın 1979 yılında 4 parçalık muhteşem albümü bu şekilde oldukça sınırlı sayıda basılarak ölümsüzleşti.

Bu albüm, Jazz-Rock sentezinden de öte etnik motifleri ve senfonik ögeleri de yoğun olarak içinde barındıran, eşine pek de rastlamadığım bir eser. Dimtry Sablin’in de bir süre çaldığı, Firyuza’dan daha mehşur olan ülkenin diğer grubu Gunesh Ensemble’ı zaman zaman anımsatsa da oldukça kendine özgü bir albüm diyebiliriz.

Aslında her şarkının denk kalitede olduğu albümün her parçasını tek tek irdelemek, birine daha iyi demek diğerlerine haksızlık olur diye düşünüyorum.  Müzikalite çok ama çok üst seviyede. Enstrüman kullanım becerisi dinlediğim binlerce albüm arasında en üst sıraların da üstünde. İlk şarkı olan “Ashkabad” iniş çıkışları bol, atışmaların olduğu muhteşem bir şarkı. “Native land” daha soft tınılar ile başlayan, bir anda saksafon ile patlayan, şarkı içi şarkı kültürüne daha yakın duran bir çalışma. 17-18 dakikanın nasıl geçtiğini anlayamayacağınız bir A yüzü.

“Chapyksuar” B yüzünün ilk şarkısı. Harika bir keman melodisi ile başlar, sırayı elektro gitar devralır akabinde etnik melodiler eşliğinde saksafon ve keman ile devam eder. Tüm albümde yaygın olan şarkı içi farklı fikirler burada da mevcut. Son bölümü biraz daha deneyselliğe yakın.  Albüm “Dialog in Aul” ile sonlanmakta. Saksafon ve keman eşliğinde melankolik bir ilk bölüme sahip olan şarkı orta bölüme geldikçe ritim kazanmaya başlıyor. Son 2 dakikası ise bu harika albümün bitişine yakışı şekilde. Tüm enstrümanlar sıra ile sana bir şeyler anlatıyor, ne anlattığı ise tamamen sana kalmış.

Enstrümanın anlattığını vokale tercih etmişimdir hep. Seni kelimeler ile sınırlamaz. Sözleri sen yazarsın her dinlediğinde. Kaç yüz defa dinlediğimi bilmediğim 34-35 dakikalık koskoca bir okyanusu içinde barındırıyor bu albüm, her seferinde seni farklı adaya çıkaran eşsiz bir deneyim. Keyifle…

FIRYUZA

1. Ашхабад / Ashgabat (7:43)

2. Край Родной / Native Land (9:46)

3. Чапыксуар / Chapyksuar (8:33)

4. Диалог В Ауле / Dialogue in the Aul (7:44)

FIRYUZA

- Dmitry Sablin / Klavyeler

- Evgeny Nochevniy / Gitar

- Michail Mamedov / Gitar

- Sabir Ryazaev / Saksafon, Flüt

- Alik Nifchenko / Bass

- Igor Gordeev / Davul

Burnin Red Ivanhoe / Burnin Red Ivanhoe (1970)

Kvartetten'in dünkü enfes Nya Ljudbolaget dönüşünden sonra İskandinav müziğine bir ek daha yapalım istedim. Diğerlerine oranla daha popüler olabilmiş, daha çok albüme sahip ve ticari başarıyı yakalamış gruplardan olan Burnin Red Ivanhoe, 1967 yılı ortalarında Danimarka'da kuruluyor. Doğal olarak da İskandivya'dan çıkan ilk Progressive Rock gruplarından biri olarak anmak yanlış olmaz. Hatta biraz kurcalarsak ilki bile diyebiliriz.

2 yıllık uzun çalışmaların ve sahnede edindikleri deneyimin ardından 1969 yılında ilk albüm olan M144'ü yayınlıyorlar. Double olarak nitelendirilen albüm 2 plaktan oluşuyor. Henüz ilk albümünü kaydeden bir grup için ciddi bir yaklaşım bu. Yapımcı firmanın da büyük bir risk aldığını söylemek gerek. Neyse ki albüm o kadar başarılı oluyor ki durumdan herkes memnun. İlk albümün kazandığı ciddi başarı sayesinde 2. albümün kayıtlarına başlayan grup tarzlarında çok fazla değişikliğe gitmeden devam ediyor.

Zaten en başa dönersek, Burnin Red Ivanhoe'nun tamamen kendine has bir müzikal anlayışı bulunuyor. Onların müziğini herhangi bir grubun müziği ile benzeştiremiyorsunuz. Eğer bir parça ya da albüm Burnin Red Ivanhoe tarzına benziyorsa muhtemelen onlardan sonra kaydedilmiştir diye düşünebilirsiniz. Pek çoklarınca Caravan ile fazla benzerliğe sahip oldukları söylense de aradaki belirgin farklılıklar bu tezi çürütüyor. Blues, Jazz, R&B, Psychedelic, Folk gibi pek çok tarz ve türden etkilenerek yaptıkları müzikte İskandinav dokunuşları kaçınılmaz şekilde yerini alıyor.

Albümün Londra'da kaydedilen ve yayınlanan ilk Danimarka çıkışlı albüm olduğunu da belirtelim. Progressive Rock'ın anavatanında böylesine görkemli bir albüm kaydetmeyi başarıp, üstüne bir de başarı sağlamak herkesin harcı olmasa gerek. Blues ve Jazz Rock'ın enfes şekilde birleştiği albümde nefeslilerin ön planda olduğu parçalarda hava bir anda değişiyor. Canterbury Scene'deki aşırı rahatlığa yakın bir yapıyla girdikleri parçalardan başarılı şekilde çıkmayı becerebiliyorlar. Herhangi bir aksaklık ya da kulağınızı tırmalayan tuhaf bir şeye rastlamıyorsunuz hiç. Bunu Jazz ile yapmak kolayken bir de yanına Blues'u ekleyin. Ne kadar zor olduğu ortada. Ama albüm de en az o kadar iyi durumda.

BURNIN RED IVANHOE

Kim Menzer / Armonika, Trombon, Tenor Saksafon, Flüt, Vurmalılar

Ole Fick / Vokal, Gitar, 12-Telli Gitar

Karsten Vogel / Soprano Saksafon, Alto Saksafon, Org, Piyano

Jess Stæhr / Bass, Akustik Gitar

Bo Thrige Andersen / Davul, Vurmalılar

BURNIN RED IVANHOE

01 - Across the Windowsill 7:45

02 - Canaltrip 5:20

03 - Rotating Irons 8:25

04 - Gong-Gong, the Elephant Song 5:50

05 - Near the Sea 3:55

06 - Secret Oyster Service 9:45

Nya Ljudbolaget / Nya Ljudbolaget (1980)

2014 yılıydı, yakın bir arkadaşımla bir proje yapıp kazandığımız para ile headliner’ın Black Sabbath olduğu Sweden Rock festivaline gitmiştik. Tabi Progressive Rock seven biri olarak üzerimde “Brainticket” Tshirt ile gitmiştim. Bilirsiniz bu tip festivallerde festival alan girişine yakın CD, Plak, Tshirt vb. satılan yerler vardır. Ben de gördüğüm bir plakçıya girdim ve o alanın sahibi, üzerimdeki Tshirt ü görüp: “buradaki en karizmatik T-shirt sende” dedi ve hemen sohbete koyulduk.

İskandinavları çok severim ve hazır lokal  birini bulmamdan dolayı konuyu hemen  oraya getirdim. Algarnas Tradgard, Sammla Mammas Manna, Tasavallan Presidentti, Radiomöbel vb…havada uçuşuyordu. E tabi arkadaş lokal olduğundan baya detaylı bilgiler veriyordu. Sonra Nya Ljudbolaget’e getirdim konuyu. Benim açımdan o coğrafyadan çıkan en sağlam albümlerden biriydi ne de olsa. Ancak bu grubu ilk defa duyduğunu söylediğinde çok şaşırmıştım.

Şaşkınlığımın nedeni Nya Ljudbolaget’in aslında bir “Super Group” olması.  Bu tek albümlük oluşum, SammlaMammas Manna’dan Hans Bruniusson, Arbete Och Fritid’den Ove Karlsson, Ramlösa Kvallar’dan Kalli Eriksson ve Ulf Wallander in dahil olduğu ve o dönemin İsveç müziğine ciddi anlamda yön veren grupları kurmuş çok önemli isimlerden oluşuyor. Zaten bu isimleri duyduğunda telefona sarılıp 2-3 kişiyi aradı ve 1980 yılında grubun çıkardığı tek albümü hemen satın aldı.

Gelelim gruba ve müziğine. Yukarıdaki isimleri ve grupları bilenler hemen anlayacaktır, albümde yoğun biçimde Çello, Flüt, Klarnet, Sax ve perküsyon mevcut. Ağırlıklı olarak Jazz ve senfonik bir albüm. İlk şarkı “Som Pårlor Skall Du Minnas Mina Tårar” ile bir sürpriz daha yapıyor grup. Kısa ve melankolik parçanın vokalini 70’lerin İsveç’inde en önemli kadın vokallerinden biri olan Marie Selander üstleniyor.

“Immigrantlament” ana enstrümanı Çello olan ama burada akustik gitar çalan bir Ove Karlsson bestesi. Kalli Eriksson’un Flütü ve Ulf Wallender’in saksafonu etrafında dönen melodik bir parça. Daha sonra nelerin geleceğinin bir nevi habercisi.  “Brudmarsch Från Orsa” adı gibi marş havasında başlayan trompet yoğun oldukça melodik ama ritmik bir parça. Bu sefer Hans Bruniusson şarkıya davul ile eşlik ediyor.Albümde Sammla Mammas havasını en çok yaşatan şarkı budur diyebilirim. “Längtan Och Förnekelse” A yüzünün Kalli Eriksson imzalı 4. Parçası. Arkada repetitif devam eden melodinin üzerine inşa edilmiş Trompet ve Saksafon ile yürüyen oldukça başarılı bir çalışma.

Şimdi geldik başından bu yana sıradaki şarkının bir öncekinden daha güzel olduğu albümün tepe noktasına. “Trio / Nar Gryningen Kommer” parçası, Karlsson, Wallander ve Eriksson’un emprovizasyon’u ile başlar sonra aynı üçlünün harika aranje edilmiş 2. Kısmı ile devam etmekte. Arkada dalgalanan Çello eşliğinde sopranosax ve flüt ile inşa edilen, keşke daha da uzun olsa diyeceğiniz harika bir çalışma.  Duygusal başlayan A yüzü “Minnesvisa” ile yine oldukça duygusal bitmekte. Kısa olan şarkıda akustik gitar çalan Ove Karlsson’ı ayrıca vokalde görüyoruz.

B yüzüne geldiğimizde bambaşka bir senaryo karşımıza çıkıyor. Deneyselliğin ve emprovizasyonun çok daha fazla olduğu bu yüz, üç parçalı ilk şarkının ilk iki parçası olan “Cellohalling” ve “Putenska Marschen” adlı kısa çalışmalarla başlıyor. İlk parçanın üçüncü bölüm olan “Ramlösa Mammas Fritid” 6 dakikalık emprovizasyon çalışması. Bu yüzün en başarılı anı burası diyebilirim. Belli bölümleri Hans Bruniusson’un da etkisi ile oldukça agresif ilerlemekte. Çalışmanın belli bir ritminin olmaması takibi zorlaştırsa da başarılı bir deneysel çalışma. “Continuum Prometheus” 12 dakikalık albümün en uzun parçası. 2 dakika civarında bir prelude sonrası albümde hiç rastlamadığımız syth ve piyano karşımıza çıkıyor. Enstrümanların sıra ile katıldığı, şarkının sonlarına doğru en son davulun dahil olduğu, repetitif synth üzerine inşa edilmiş deneysel bir parça. “Chal chal chal” ile albümün sonuna geliyoruz. Trompet ve davul eşliğinde bir marş ile başlayan vasatı aşmayan bir şarkı.

Genel olarak harika ve kaçırılmayacak bir albüm. Bu kadar önemli ismi barındırmasına ve bu kadar çapıcı, insanın içine işleyen şarkılara sahip olmasına rağmen neden hak ettiği değeri bulamamış hiçbir zaman anlamadım. İlkinin dinlemekten eskimeye yüz tutmasından dolayı aynı albümün ikinci defa plağını almış biri olarak çok keyif alacağınızı düşündüğüm bir albüm. Keyifli dinlemeler…

NYA LJUDBOLAGET

Hans Bruniusson / Davul, Vibraphone, Marimba, Vurmalılar
Ulf Wallander / Soprano & Tenor Saksafon, Piyano
Karl-Erik Eriksson / Darbouka, Trompet
Ove Karlsson / Çello, Marimba, Vibraphone, Akustik Gitar, Piyano, Synthesizers
Marie Selander / Vokal (1)

NYA LJUDBOLAGET

1. Som Pårlor Skall Du Minnas Mina Tårar (3:35)
2. Immigrantlament (4:30)
3. Brudmarsch Från Orsa (3:25)
4. Långtan Och Förnekelse (6:05)
5. a) Trio (1:40)
b. Nar Gryningen Kommer (3:40)
6. Minnesvisa (1:30)
7. a) Cellohalling (1:35)
b) Putenska Marschen (1:10)
c) Ramlösa Mammas Fritid (6:15)
8. Continuum Prometheus (12:05)
9. Chal Chal Chal (2:20)

Armageddon / Armageddon (1975)

3 İngiliz ve 1 Amerikalı'dan oluşan "super-group" Armageddon kısa ömürlü olmasına rağmen başarılı bir albümle Rock tarihindeki yerini almıştır. Yardbirds ve Renaissance defterlerini kapatan Keith Relf, yeni bir başlangıç yapabilmek adına İngiltere'den kalkıp Los Angeles'a yerleşiyor. O arada da Steamhammer macerasından bitimiyle boşan çıkan Martin Pugh ve Louis Cennamo'yu da ayartıyor ve yeni bir grup kurmaya niyetleniyorlar. Aralarına Captain Beyond'un davulcusu Bobby Caldwell'i de alarak grubu tamamlıyorlar.

1974 yılı sonlarına doğru kurulmuş olan grup ardı ardına parçalar üretmeye başlıyor. Parçalar albüm çıkarma seviyesine geldiğinde de kolay bir şekilde yapımcı bir firma buluyorlar. Daha önce çaldıkları grupların adını vermek bile albüm anlaşmasını kapmak için yeterli olmuş olmalı. Fakat bu durum gruba hiçbir avantaj sağlamıyor. Hatta yapımcı firmanın bazı hataları yüzünden albüm için promosyon ve tanıtım çalışması çok iyi derecede yapılamıyor ve başarılı bir kayıt olmasına rağmen bekledikleri ticari getiriyi sağlamıyor.

Albümün piyasaya çıkmasının ardından sadece 2 konser veren Armageddon'da, Caldwell ve Pugh'un uyuşturucu problemleri büyük sorun yaratmaya başlıyor. Aynı dönemde, Keith Relf'in astımı da anfizeme dönüşüyor. Doğal olarak grubun devam etmemesi, yeni kayıtlar yapmaması için bütün şartlar tamamlanmış oluyor. 1976 yılı başları gibi dağılan grubun ardından, Mayıs ayında da Relf, elektrik çarpması sonucu ölüyor.

Az önce de bahsettiğimiz üzere yayınlandığı dönemde başarıyı yakalayamamış olmalarına rağmen enfes bir albüme imza attıkları ortada. Heavy Progressive Rock'u tavanında dolaşan açılış parçası Buzzard'ı dinlemek bile bu konuya ciddiyetle katılmanızı sağlar. ralıksız evam eden yüksek temposu, gitarları ve ikisi arasında ezilmeden öne çıkan vokaliyle Buzzard gelmiş geçmiş en iyi Heavy Progressive Rock parçalarından biri.

Ama bu demek değil ki diğer parçalar onun kadar iyi değil. Aksine belki de albümün kalanındaki bazı parçalar, açılış parçasından çok çok daha fazla iyi. Grup elemanlarının deneyimleri düşünülünce (Yardbirds, Renaissance, Illusion, Medicine Head, Captain Beyond, Steamhammer, Colosseum, Jody Grind) albümün bu kadar iyi olması kaşınılmaz bir sonuç gibi geliyor insana. Buraya bir "keşke" bırakmadan da geçmemek gerekiyor tabi. Keşke daha fazlasını yapabilmiş olsalardı.

ARMAGEDDON

Keith Relf / Vokal, Armonika

Martin Pugh / Elektrik & Akustik Gitarlar

Bobby Caldwell / Davul, Piyano, Vurmalılar

Louis Cennamo / Bass, Bowed Elektrik Bass

ARMAGEDDON

01 - Buzzard 8:16

02 - Silver Tightrope 8:23

03 - Paths and Planes and Future Gains 4:30

04 - Last Stand Before 8:23

05 - Basking in the White of the Midnight Sun 11:24

        - Warning Comin' On

        - Basking in the White of the Midnight Sun

        - Brother Ego

        - Basking in the White of the Midnight Sun (Reprise)

Aquila / Aquila (1970)

60'ların ikinci yarısında kurulan Psychedelic Rock, Folk Rock grubu Blonde on Blonde'un ilk albümü kadrosunda yer alan Ralph Deyer, albüm kayıtları sonrasında grupta kendi yerini bulamadığını düşünüp ayrılıyor. Kendi grubunu kurma peşine düşüyor ve kısa sürede toparladığı diğer elemanlarla birlikte Aquila'yı kuruyor.

Blonde On Blonde gibi Galler'den çıkan kaliteli gruplardan biri olmayı başarıyor Aquila. Ama maalesef pek çoğunda olduğu gibi de tek albümle kalıyorlar. Doğal olarak grup hakkında da çok fazla edinebileceğimiz kaynak oluşmuyor. Bilinen en önemli nokta, albümün neredeyse Denyer'ın kişisel albümü olması. Bütün parçaları yazıp düzenlemelerinde en önde yer alıyor. Belirtmek gerekir ki istediğiniz kadar iyi parçalar yazıp, düzenleyin elinizdeki grup elemanları çok iyi değilse berbat bir işe dönüştürmeniz çok kolay olur. Ama Aquila'nın diğer elemanları da en az Denyer kadar iyi oldukları için bu sorunla karşılaşmıyorlar.

Tuhaf olan, böylesine başarılı bir albümü hem de RCA etiketiyle yayınlayıp sonra da hiçbir iz bırakmadan ortadan kaybolmak. Öyle bir ortamda tükenmiş olmalarını, başka parça üretemediklerini düşünmek saflık olur. Ama işte, Aquila haklarında ufak bilgi kırıntıları da dahil hiçbir şey bırakmadan tozlu rafların arasındaki yerini alıyor.

Eklektik bir yapıya sahip olan Aquila müziğinde Jazz unsurları ağır basıyor. Diğer yandan Psychedelic Rock, Heavy Rock, Space Rock gibi türlerin belirgin özelliklerinden etkiler içeriyor. Bu nedenle de Aquila müziğini Crossover Prog olarak tanımlamak belki de en doğrusu.

Her bir parçada beklentinizi gerçekten yükselten bir etkiye sahip olmakla kalmayıp daha ne kadar ileriye gidebilirler sorusunu da sorduruyor. Albümdeki tek eksik ya da aksayan taraf vokalin yetersizliği olarak görülebilir. Bütün o karmaşık yapıdaki parçaların içerisinde daha özellikli bir vokal ve vokal tekniği aramaktan kendinizi alamıyorsunuz. Yine de bu haliyle bile sizi pek çok evrende aynı anda bulundurabiliyor.

Klavyeden gelen Psychedelic Rock etkilerini saksafonun Jazz'a doğru sürükleme çabaları, vurmalıların kontrollü ritimleri ile bir durağanlaşıp bir at koştururcasına hızlanan parça yapıları Aquila'nın ne kadar da iyi bir grup ve albüm olduğunun göstergesi.

AQUILA

Phil Childs / Bass, Piyano

James Smith / Davul, Vurmalılar

George Lee / Flüt, Alto Saksafon, Tenor Saksofon, Bariton Saksafon

Martin Woodward / Org

Ralph Denyer / Vokal, Elektrik Gitar, Akustik Gitar

AQUILA

01 - Change Your Ways 5:18

02 - How Many More Times 6:22

03 - While You Were Sleeping 5:25

04 - We Can Make It If We Try 4:35

05 - (The Aquila Suite) First Movement 8:29

        a. Aquila (Introduction)

        b. Flight of the Golden Bird

06 - (The Aquila Suite) Second Movement 8:52

        a. Cloud Circle

        b. The Hunter

        c. The Kill

07 - (The Aquila Suite) Third Movement 8:57

        a. Where Do I Belong

        b. Aquila (Conclusion)

Mad Curry / Mad Curry (1970)

Çeşitliliğin bol olduğu dönemden, Belçikalı bir grup Mad Curry. Pek çok grup gibi onlar hakkındaki bilgilerimiz de kısıtlı maalesef. 1970 yılı başlarında kurulduğunu ve ilk çıkacakları konser için 6 ay boyunca prova yaptıklarını biliyoruz. Başta bu 6 aylık süre enstrüman çalmayı mı bilmiyorlar gibi bir fikir getiriyor insanın aklına ama konunun onunla hiç alakası yok. Belli ki yaptıkları işi fazlasıyla ciddiye almışlar ve olması gerekeni bulana dek de vazgeçmemişler çalışmaktan. İyi ki de öyle yapmışlar zira Antwerp'deki o konsere çıktıkları akşam albüm anlaşmasını da kapmışlar.

Jazz Rock ve Fusion olarak nitelendirilen müzikal anlayışlarını yaratıcı melodiler, birbirini tamamlayan enstrümanlar ve enfes bir vokalle birleştirmişler. İlk defa dinliyorsanız eğer kadın vokal Viona Westra'nın sesine bayılmamanız mümkün değil. Klavyenin büyüleyici atmosferik yaklaşımını da buna eklemek gerekiyor. Tabi saksafonu da unutmadan. Karmakarışık hale gelen melodiler bir anda kesilirken enstrümanların sesleri ayrı ayrı kulaklarınızda çınlamaya devam ediyor. 

Oldukça tempolu bir albüm olduğunu belirtmekte fayda var. Jazz Rock deyince akla ağır bir imge gelse de bu albüm öyle değil. Aksine fazlasıyla coşkulu, hareketli ve ilerici. Değişen, dönüşen, şekil değiştiren, bir anda farklı yönlere dağılan melodilerle birlikte kendinizi eğlenceli bir karnavalın ortasında gibi hissediyorsunuz. Sizi gerçek hayata bağlayan tek şey de Westra'nın vokali oluyor. Sesini enstrümanlara uyumlu bir şekilde kullanmayı çok iyi başarıyor. Hatta vokali bile bir enstrüman olarak düşünebilirsiniz burada. Sadece sesler ile eşlik etmek kolay olabilirken bunu belirli bir metnin üzerinden yapmak gerçekten de takdire şayan.

Tek albümlük gruplar listesinde üst sıralara rahatlıkla koyabileceğimiz Mad Curry aslında ikinci bir albümü de tamamen bitirmiş. Parçalar yazılmış, düzenlemeler konusu neredeyse bitmiş ama ikinci albüm hiçbir zaman çıkamamış. Bu albümü dinledikten sonra diğerinde kim bilir neler yapmışlardır diye düşünmeden edemiyor insan. İlk albümün ardından epeyce bir konsere çıkıyorlar. Özellikle Fransa ve Hollanda'da verdikleri konserler sırasında yaptıkları ikinci albümün parçaları kayıt fırsatı bulamadan, grubun dağılmasıyla ortada kalıyor. Bir yandan merak ettiren diğer yandan üzen de bir durum elbette.

Tadını çıkara çıkara, saatler boyunca dinleyebileceğimiz bir albüm Mad Curry!

MAD CURRY

Viona Westra / Vokal, Vurmalılar

Dany Rousseau / Sesler, Klavye

Jean Andore / Bass

Giorgio Chitschenko / Bariton Saksafon

Eddy Kane / Davul

MAD CURRY

01 - Men 4:08

02 - Big Ben 4:53

03 - Beauty 3:31

04 - Music, The Reason Of Our Happiness 4:05

05 - Jack Is Away 5:17

06 - 5 Longhaired Children In A Cave 3:52

07 - The Worker 3:48

08 - Sound for Tomorrow 2:16

Nosferatu / Nosferatu (1970)

Tek albümlü gruplar geleneğinden bir albüm daha. Alman Progressive Rock müziğinin ya da daha doğru tanımla Krautrock'ın en iyilerinden biri sayılabilecek olan bu albüm de hak ettiği yer pek fazla bulamamış olanlardan biridir. Grup hakkında da çok fazla bilgimiz yok bu arada. Haklarında pek çok yazı bulunmakla birlikte tarihsel bilgiye ulaşmak neredeyse imkansız.

1968 yılında kurulduğu tahmin edilen grubun ilk elemanlarından biri olan Michael Wynn (Michael Winzkowski) albüm aşamasına gelmeden gruptan ayrılıp, şimdilerde daha çok bildiğimiz Epsilon'a dahil oluyor. Kalan elemanlar devam ederek albümü kaydediyorlar ama grubun ömrü çok fazla uzun olmuyor.

Bunun en önemli nedeni, albümü dinlediğinizde çok iyi anlayacağınız üzere, oldukça ağır ve daha olgunlaşmamış bir Progressive Rock etkisi yaratmasından kaynaklı. Döneminde beğenilse de hem pek fazla ticari başarı hem de dinleyici kitlesi edinememiş olmasını normal karşılamak gerekiyor. Daha önce Ardo Dombec'te bahsettiğimize benzer bir durumda aslında Nosferatu. Ya seversiniz ya da nefret edersiniz. Kimileri muhteşem bulurken, kimileri ise gereksiz diye düşünebilir. Normal bir durum, zira albümün değerini anlamak için uzun dinlemeler yapmak gerekli. 

Jazz, Folk ve Psychedelic'ten beslenen tarzı, özellikle saksafon ve flütün yoğun kullanıldığı parçalarda etkisini azaltırken Heavy Progressive Rock'a doğru evriliyor. Bu noktada akla 2066 & Then gibi gruplar gelse de Nosferatu'nun müzikal anlayışı, müzikteki ağır ve sert havayı biraz daha öteye taşıyor. 

Flütün sadeliğinin yanında yırtıcı şekilde ön plana çıkan vokal albümün genel yapısına hakim. Klavye çok fazla ön plana çıkmamakla birlikte albümün geneline etkisi oldukça büyük. Parçaların hayatta kalmasının, daha ileriye gitmesinin en önemli sebebi bile denilebilir klavyeler için. Diğer taraftan bakıldığında albümdeki bir başka etkinin doğaçlamaya varan yapısı olduğunu söylemek yanlış olmaz. Tahmin edilebilir olmanın çok ötesinde, ani değişiklikler ve farklı yöne doğru iniş çıkışlarla değişik bir hava yaratıyor. Sert geçişlerin orta yerinde bir anda kendinizi durgun bir suyun üstünde uzanmış şekilde bulabilirsiniz gibi bir durum bu. Ama ardından Space Rock'a atıfta bulunurcasına değişen, farklılaşan melodiler.

NOSFERATU

Michael Thierfelder / Vokal

Christian Felke / Saksafon, Flüt

Reinhard "Tammy" Grohè  / Klavyeler

Michael Meixner / Lead Gitar

Byally Braumann / Davul

Michael Kessler / Bass

NOSFERATU

01 - Highway 4:15

02 - Willie the Fox 10:49

03 - Found My Home 8:49

04 - No. 4 8:55

05 - Work Day 6:59

06 - Vanity Fair 6:45

Arcadium / Breathe Awhile (1969)

Amerika'dan çıkan Progressive Rock gruplarına şaşırdığımız kadar İngiliz Psychedelic Rock gruplarına şaşırmıyoruz. Sayabileceğimiz, bir liste oluştursak ona ekleyebileceğimiz çok fazla Psychedelic grubu mevcut İngiltere'de. Basıları gerçekten iyi işler çıkarıp iyi yerlere gelirken bazılarıysa maalesef tarihin tozlu raflarında kayboluyor. Arcadium da kendisi ile alakalı olmayan bir şekilde kaybolan gruplardan. Hak ettiği ilgiyi ancak 2003 yılında CD formatında yeniden basılan Breathe Awhile ile görebilmiştir.

1969 yılında Londra'da kurulan Arcadium, temelde Miguel Sergides isimli vokal yapıp ve 12 Telli Gitar çalan yetenekli bir adamın projesidir. Albümdeki bütün parçalar Sergides tarafından yazılmıştır. Grubun diğer elemanları da tamamlanınca albümü kaydetmeye karar veriyorlar. Küçük çaplı kulüplerde çalıp ortamda tutunmaya çalışırken dönemin yeni yayıncı firmalarından Middle Earth ile anlaşıyorlar. Yaptıkları tek ve en büyük hata da bu oluyor. Zira, toplamda sadece 5 albüm yayınlayabilen Middle Earth'ün en büyük sorunu kayıtlardaki ses kalitesinin düşük olması. Öyle canlı bir dönemde bu kabul edilebilir bir durum değil elbette. Middle Earth'ün kapanması bir şey değil, yanlarında Arcadium'u da götürmüş olmaları kötü.

Neyse ki bahsettiğimiz, 2003'te remastered edilerek yeniden yayınlanan CD ile ses kalitesi iyi bir noktaya gelmiş de grup hak ettiği ilgiyi 30 küsur yıl sonra da olsa görebilmiş. Albümün kaydedilip yayınlandığı yıl bu o kadar büyük bir sorun yaratmış ki Arcadium, albümün gösterdiği inanılmaz kötü ticari başarısızlık ile dağılma kararı almış.

The Doors, Iron Butterfly, Vanilla Fudge gibi grupların bulunduğu ekole dahil olan Arcadium'da kilise orgunu andıran klavyeler, insanın içini dışına çıkaracak kadar acılı, ıstırap dolu vokaller ve acid gitarlar fazlasıyla öne çıkıyor. Bu yönleriyle belki de dinleyebileceğiniz en iyi Psychedelic Rock albümlerinden biri Breathe Awhile. Parçalarda yaratılan imgesel ortamlar sizi Space Rock ile buluştururken, gerçekten de saf, aslına uygun ve olması gerektiği gibi bir Psychedelic albümle karşı karşıya kalıyorsunuz.

Sergides vokalinin bu konuya çok fazla etkisi var. Ama az önce de bahsettiğimiz gibi gitarlar da azımsanmayacak denli iyi. Bütün olarak düşünüldüğünde eksiksiz diye tanımlayabiliriz albümü. Grubun ticari başarısızlığı, yanlış yayıncı firma seçişi bu noktada çok sinir bozucu geliyor. Çünkü daha fazla Arcadium dinleme şansımız elimizden alınmış gibi hissediyoruz.

ARCADIUM

John Albert Parker / Davul

Miguel Sergides / Lead Vokal, 12-Telli Gitar

Graham Best / Vokal, Bass

Robert Ellwood / Vokal, Lead Gitar

Allan Ellwood / Vokal, Org

BREATHE AWHILE

01 - I'm on My Way 11:50

02 - Poor Lady 3:58

03 - Walk on the Bad Side 7:33

04 - Woman of a Thousand Years 3:37

05 - Change Me 4:48

06 - It Takes a Woman 3:53

07 - Birth, Life and Death 10:18

Whalefeathers / Declare (1969)

1969 yılında Cincinati, Ohio'da kurulan Whalefeathers,  Blues ve Psychedelic'ten beslenen sağlam bir Hard Rock grubu. Etkin oldukları 3 - 4 yıllık süre içerisinde 2 albüm kaydedebilmiş olan grup, Progressive Rock'ın da içine dahil edilmesi gerekenlerden. Grup hakkında biyografik bilgiye sahip değiliz çok fazla. Ortamda pek kalmamış ama kalamadıkları o süreyi iyi şekilde değerlendirip 2 tane Proto-Prog albüm kaydetmeyi başarmışlardır.

Her iki albümün de devasa boyutlarda etkileri yok belki yine de Amerika, Psychedelic ve Blues egemenliği altındayken hem her iki türden de beslenip hem de işi birkaç adım daha ileriye götürebilen enteresan grupların başında geliyor Whalefeathers. 

Klavyenin fazlasıyla ön plana çıktığı parçalarda, gitar da azımsanmayacak bir yere ve etkiye sahip. Bazı parçalarda her iki enstrümanın birlikteliği gerçekten de göz dolduruyor. Sıkıcı olmaktan bir hayli uzak olan parçalarda gitarın soloya başladığı her yerde kendinizi müziğin karanlık dehlizlerinde kaybeder duruma geliyorsunuz.

Çok başarılı ve farklı özelliklere sahip olmayan vokal anlayışı ve tekniği ile vokalin müzik içerisinde kaybolmasını rahatlıkla sağlamışlar. Böylelikle parçalar içinde kopukluklar yaşamıyor, beklentilerinizden çok farklı tınılar duyuyorsunuz. Ama bu demek değil ki vokal çok kötü! Hayır, değil elbette. Sade ama parçalara uyan bir vokalden bahsediyoruz.

Bazı parçalarda zaman zaman Jefferson Airplane etkileri hissedilse de bunun ötesine geçip farklı bir yapı oluşturmayı başarabilmişler. Psychedelic Rock'ın Blues ve Folk'la birleşip ilerlemeci bir mantığı benimsediği şarkılar dinlemek istiyorsanız, Whalefeathers bu konuda yetkin albümlere sahip. Grup 1973 yılında dağıldıktan sonra, elemanların pek çok müzisyenin arkasında çalığı, başka gruplar da kurduğu düşünülünce enstrüman kullanımının da yeterli düzeyde iyi olduğunu söylemek yanlış olmaz. 

Belirtmekte fayda var ki, kimi parçalar arasında keskin geçişler bulunurken kimilerinde ise hangisinin bitip hangisinin başladığını bile ayırt etmekte güçlük çekiyorsunuz. Birbirini tamamlayan ya da kopması gerektiği yerde hiç beklemeden başka yere giden parçalar bunlar. Yaratıcı ve değişik özelliklere sahip grup ya da albümler konusunda Amerika, İngiltere, Fransa, Almanya gibi ülkelerle pek aynı seviyede değil. Ama Whalefeathers bu konudaki çıtayı az da olsa yukarı taşımayı başarıyor.

WHALEFEATHERS

Stephe Bacon / Vurmalılar, Vokal, Timpani

Ed Blackmon / Klavye, Vokal

Michael Jones / Gitar, Vokal

Roger Sauer / Bass, Vokal

Leonard LeBlanc / Bass, Vokal

Mike Wheeler / Gitar, Bass

DECLARE

01 - Declare - Prelude 3:55

02 - Lost Dimension 7:12

03 - Know Thyself 2:51

04 - Imagine 3:02

05 - Omaha 5:35

06 - Please Me for a While 5:15

07 - Invention Sequence 3:38

08 - Love Can't Be Wrong 3:42

Steely Dan / Pretzel Logic (1974)

Bazı albümler muhteşem, inanılmaz, enfes gibi tanımlamaların hiçbirine uymaz ama diğer taraftan bakıldığında vazgeçemediklerinizden biri olmayı da başarmışlardır. Pretzel Logic o tarz albümlerden biri. Albüm kötü değil elbette ama pek çok yönden zayıf kalıyor. Yine de dinlemesi o kadar keyif veriyor ki insana tekrar tekrar dinlemekten kendinizi alamıyorsunuz. İşin ilginci Steely Dan'in en iyi sayılabilecek albümü de değil. Ama albümün sıcaklığı, samimi görünümü, dinleyiciyi 70'lerin başına götüren tarzı sizi hemen yakalıyor.

New York'ta tanışıp ardı ardına birkaç grup kuran Donald Fagen ve Walter Becker, Steely Dan'in çekirdek kadrosunu oluşturuyor. Daha en başından beri ikisinin de amacı modernleşmiş ama özünü kaybetmemiş ve kendine has bir müzikal anlayış üzerine kurulu. Tanıştıkları andan itibaren de bunun üzerine yoğunlaşarak ilerliyorlar. Jazz'ı temel alan tarzlarıyla pek çok isimden sonra Leather Canary'e dönüşen grup (ki davulda sonraları komedi filmleri yıldızı olarak tanınan Chevy Chase var) ile cover parçalar çalıyorlardı. Sonraları çok başarılı bulunan ama bir türlü yayınlamayan kayıtlara imza attılar. Bu kayıtlardan biri Linda Hoover'ın I Mean To Shine albümüydü ve 5 adet Becker & Fagen şarkısı içeriyordu ama söz yazarlığı lisansı sorunu yüzünden albüm kaydedilişinden 52 yıl sonra, bu yıl yayınlanabildi.

İkili, film müzikleri de dahil olmak üzere pek çok "iş" için parçalar üretmişlerdi. Bu dönemde aralarına Jeff "Skunk" Baxter da katılmıştı. Bağlı bulundukları yapım şirketi, ürettikleri şarkıları diğer şarkıcıları için fazla karmaşık bulunca ikiliye kendi gruplarını kurma teklifinde bulundu ve 1971 yılı sonlarına doğru Steely Dan kuruldu.

Grubun adı, bu isim bulma işinin kutsal kitabı sayılabilecek olan William S. Burroughs'un Naked Lunch kitabından geliyordu. Kitapta geçen ve buharlı sistemle çalışan bir dildonun adıydı Steely Dan. 1972 yılında Can't Buy A Thrill, 1973 yılında ise Countdown to Ecstasy albümleri yayınlandı. Her ikisi de çok iyi albümlerdi. Konumuz olan üçüncü albüme gelindiğinde grup içerisinde çatlaklar oluşmaya başlamıştı. Zira Becker & Fagen ikilisi konserlere çıkmayı istemiyordu. Onun yerine stüdyoda kalıp daha iyi kayıtlar yapmak niyetindeydiler. Rock'ın revaçta olduğu bir dönemde pek doğru bir karar değildi elbette. Gitarist Baxter bu durumdan hiç hoşlanmıyordu ve sonunda gruptan ayrıldı.

İkili buradan sonra gerçekten de çok az sayıda konsere çıktılar, hatta neredeyse hiç konsere çıkmadılar bile denilebilir. Yine de başta aldıkları kararın arkasında durup gerçekten de iyi albümler ürettiler. 1975'ten sonra stüdyo müzisyenleri ile çalışarak kendi müziklerini kaydettiler.

Pretzel Logic grup mantığıyla yapılmış son Steely Dan albümüdür ama içinde bir çok stüdyo müzisyeni de bulundurduğu için de tam bir geçiş albümüdür. Bununla birlikte albüm, Rikki Don't Loose Thar Number gibi başarılı bir single (listelerde 4 numaraya kadar yükselmiş) yanında Night by Night, With A Gun gibi dinlemesi keyif veren parçalar içermekte.

STEELY DAN

Donald Fagen / Vokal, Klavye

Walter Becker / Bass, Gitar

Jeff "Skunk" Baxter / Gitar

Denny Dias / Gitar

Ben Benay / Gitar

Dean Parks / Gitar

Victor Feldman / Klavye, Marimba, Vurmalılar

Michael Omartian / Klavye

David Paich / Klavye

Timothy B. Schmit / Bass, Marimba, Vokal

Wilton Felder / Bass

Chuck Rainey / Bass

Ernie Watts / Bass

Jim Hodder / Davul

Jim Gordon / Davul

Jeff Porcaro / Davul

Lew McCreary / Trombon

Ollie Mitchell / Trompet

Plas Johnson / Saksofon

Jerome Richardson / Saksofon

PRETZEL LOGIC

01 - Rikki Don't Lose That Number 4:30

02 - Night by Night 3:36

03 - Any Major Dude Will Tell You 3:05

04 - Barrytown 3:17

05 - East St. Louis Toodle-Oo 2:45

06 - Parker's Band 2:36

07 - Through With Buzz 1:30

08 - Pretzel Logic 4:28

09 - With a Gun 2:15

10 - Charlie Freak 2:41

11 - Monkey in Your Soul 2:31

Barış Manço & Kurtalan Ekspres / Yeni Bir Gün (1979)

Avrupa’da aldığı eğitimi ile beraber 1962 yılında başlayan müzik hayatını, 1967 yılında sonlandırarak Türkiye’ye dönen Barış Manço önce Fransa’da tanıştığı Les Mistigris adlı Belçikalı grupla sonra Mazhar Alanson ve Fuat Güner’in (MFÖ’ün M ve F’si) de içlerinde bulunduğu Kaygısızlar ile başarılı çalışmalar yapar. Bizim Gibi, Trip Fairground ve Flower of Love gibi psychedelianın ağır bastığın bestelerden oluşan ilk döneminin ardından Moğollar ile birleşerek ManchoMongol adını verdiği grupla, Türk folk müziğine ağırlık vererek Avrupa’ya açılmayı hedefler. Fransa’da dört ay boyunca verdikleri konserlerden sonra ülkeye dönen grup, 1971 senesinde dağılır.

1972’de kurduğu Ohannes Kemer (gitar-yaylı tambur), Nur Moray (davul), Celal Güven (perküsyon) ve Özkan Uğur (bass, MFÖ’nün Ö’sü) ‘dan oluşan Kurtalan Ekspres (İstanbul - Güneydoğu arası sefer yapan tren hattı) ile sayısız çalışmalar yaptıktan sonra 1975 senesinde psychedelia - folk - space - funk harmanı eklektik bir tarza sahip ilk albümü 2023’ü piyasaya sürer. Bahsini edeceğim asıl albüme göre daha çiğ kalsa da keşke hayal ettiği gibi 100. yılında da böyle güçlü bir müzikal anlayışa sahip olabilsek. Az da olsa hala zamanımız var. (?)

1975 sonunda gruptan ayrılan Özkan Uğur’un (MFÖ’nün Ö’sü) yerine gruba Bunalım bas gitaristi Ahmet Güvenç katılır. Aynı sene Dadaşlar’dan Kılıç Danışman’ın klavye görevini üstlenmesi ardına yaylı ve nefeslilerden oluşan bir orkestra ve dört kadın back ile Belçika’da kaydedilen Baris Mancho ismini verdiği, Little Darlin, Old Paulin, Nick the Chopper, Blue Morning Angel, Ride on Miranda gibi yeni bestelerin yanında eski parçaların ve türkülerin yeniden düzenlenmiş ve İngilizceye çevirilmiş hallerinin yer aldığı albüm ile tekrar dünyayı açılmayı çabalar fakat sonuç yine hüsran olur. Ohannes Kemer de ayrıldıktan sonra gruba katılan Bahadır Akkuzu ile uzun süre beraber olacak kadro tamamlanır.

Barış Manço ve Kurtalan Ekspres; 1978 senesinin sonunda piyasaya sürülen ikinci albümü Yeni Bir Gün ile iki albüm daha sürecek en olgun müzikal döneminin başlangıcı yaptı. Sarı Çizmeli Mehmet Ağa ve Aynalı Kemer İnce Bele gibi klasikleşmiş parçaların yanında Gesi Bağları ve Ham Meyvayı Kopardılar Dalından - ki bu parçada Kılıç Danışman’ın Fender Rhodes ile girişi muazzamdır- gibi türkü aranjmanları ve Ne Ola? Yar Ola? (maalesef bakınızı: Michel Polnareff) ve 2023’ün devamı 2024 / İkinci Yolculuk gibi yine döneminin ötesinde besteler barındıran albümün en can alıcı noktası Bahadır Akkuzu, Ahmet Güvenç, Caner Bora ve Celal Güven’in yarattığı kusursuz funky altyapının üzerine Kılıç Danışman’ın synth ve diğer bilimum tuşlularla yarattığı atmosfere Oktay Aldoğan’ın enfes nefeslilerinin eklendiği, beş bölümden oluşan Yeni Bir Gün oluyor. Manço’nun bugüne kadar en iyi vokal partilerinin de bu albümde bulunduğunu eklemek lazım. 

Manço'yu; 60’ ların sonlarına doğru yakaladığı başarıyı Yeni Bir Gün ile zirveye çıkaran müzikal serüvenine 90’lara doğru pop aranjmanları ile (Garo Mafyan) ket vurarak -çağa ayak uydurmak demeyin rica ederim- muazzam progresif dönemini en azından bizim gençlerimiz tarafından bile bilinemez hale getirmiş olsa da kültürümüze yaptığı sayısız katkılardan ötürü takdir etmemek mümkün değil.

BARIŞ MANÇO & KURTALAN EKSPRES

Barış Manço / Vokal
Kılıç Danışman / Akustik piyano, Fender Rhodes Elektro Piyano, ARP Solina String Ensemble Synthesizer, Korg 700s Synthesizer, Roland SH-3A Synthesizer, Hammond org
Ahmet Güvenç / Bass
Bahadır Akkuzu / Elektro Gitar, Akustik Gitar
Celal Güven / Vurmalılar
Caner Bora / Davul
Oktay Aldoğan / Flüt, Tenor Saksafon

YENİ BİR GÜN

01. Sarı Çizmeli Mehmet Ağa (4:23)

02. Gesi Bağları (4:32)

03. Çoban Yıldızı (4:20)

04. Bir Selam Sana Gönül Dağlarından (4:01)

05. Ne Ola? Yar Ola (5:29)

06. Aynalı Kemer İnce Bele (3:06)

07. 2024 / İkinci Yolculuk (6:21)

        - Uzay Üssünde Bir Sabah (Piyano Uvertürü: Kılıç Danışman) [3:16]

        - 3. Boyuttan Hareket (Bahadır Akkuzu, Celal Güven) [0:28]

        - Zaman Duvarına Doğru (Barış Manço, Caner Bora) [1:30]

        - Dördüncü Boyuta Geçiş (Ahmet Güvenç) [1:07]

08. Ham Meyvayı Kopardılar Dalından (4:08)

09. Yeni Bir Gün Doğdu Merhaba (2:05)

10. Anlıyorsun Değil mi? (2:10)

11. Ne Köy Olur Benden, Ne De Kasaba (1:36)

12. Elveda / Ölüm (3:03)

13. Bir Kelebeğin Yaşam Öyküsü (0:25)

Änglagård / Buried Alive (1996)

Änglagård; Tord Lindman (gitar) ve Johan Högberg (bass) ikilisinin “King Crimson ve Yes tandanslı müzik yapacak elemanlar aranıyor” ilanlarını yanıtlayan, Thomas Johnson (tuşlular) ve Jonas Engdegård (gitar)’ın katılımıyla 1991 senesinde İsveç’te kuruluyor. Kısa süre sonra gruba Mattias Olsson (davul) ve Anna Holmgren’in eklenmesi ile bahar aylarında turlamaya başlayarak, stüdyo zamanlarında ilk albümleri Hybris’in bestelerini yapıyorlar.

1992 yılında kayıtlarını tamamlanıp, piyasaya sürdükleri Hybris; Fripp / Wetton / Bruford’lu King Crimson dönemini fevkalade simüle etse de bir o kadar orjinal ve akılda kalıcı melodilerle dolu, müzikal olarak da gayet doyurucu bir albüm. 70’ lere ait; synthler, yaylılar, nefesliler, kontrapuanlar, moog, hammond ve rickenbacker gibi anahtar kelimeler ve daha fazlasını barındırıyor. Tabi gruba sadece Crimsonesque diyip hakkını yemek de ayıp olur zira adamlar o dönemi andıran ama hiç kimseye benzemeyen bir sentez yapmayı becermişler.

Bu gazla da bir sonraki sene ilk albümün yerini aratmayan, çizgilerini hiç bozmadan aynı kadro ile kaydettikleri  Epilog’ un (bir önceki sene de çıktıkları gibi) A.B.D. turnesi sonrası dağılmaları ise -tamam albüm ismi ile sinyal çakmış olabilirler- böylesine iyi bir grup için düpedüz saçmalıktan ibaret. Hala sebebi neydi merak ederim. (Lindman?)

Buried Alive adıyla (diri diri gömmüşler grubu) 1996 senesinde piyasaya sürülen 1994 Progfest konser kayıtlarının setlisti ilk albüm Hybris parçaları ağırlıklı. Grubun son konseri olduğundan kaynaklı olsa gerek, performanslarının albüm kayıtları kadar enerjik olmasa da bestelerin kusursuzluğu (sadece Höstsejd’ in son bölümüne bakın derim), albümü hem tarihi hem de müzikal olarak önemli saymanıza yetiyor.

Bu müziği keşfetmeye başladığım dönemlerde üzerime yağmur gibi yağan senfonik gruplar sağ olsun (sebepsizce sindirilmesi en zor şeylerden başlamış olmanın bağışıklığı sanırım) dizginlenemez bir nostaljiğe dönüşerek (ya da her zaman öyleydim) her fırsatta o dönemin ruhunu arar oldum. Yine Hiçbaymaz sağ olsun, tavsiyelerinden biri olan Änglagård; tam da 70’ lerin ruhunu yansıtan bir grup olması ile, benim gibi nostaljiklerin pek ilgisini çekmiş olacak ki piyasaya çıktıkları anda büyük ilgi görmüş fakat iki albüm sonra maalesef dağılmış. (nostalji karın doyurmamış herhalde)

Neyse ki 2002 yılında Lindman (?) olmadan yeniden bir araya gelerek önce konserler vererek piyasayı yoklayıp, 10 senelik çalışmanın ardından 2012 yılında Viljans Öga adlı albümü piyasaya sürdüler. Ve grup aynı enstruman formasyonuna sahip olsa da öncekinden daha da orjinal bir müzikal yaklaşımları var. (Lindman?)

O albüme de bir göz atın derim.

ÄNGLAGÅRD

Thomas Johnson / Mellotron, Hammond Org, Grand Piyano, Klavye

Tord Lindman / Akustik Gitar, Elektrik Gitar, Mellotron, Vokal, Vurmalılar

Anna Holmgren / Flüt, Mellotron

Johan Högberg / Bass, Bass Pedad

Jonas Engdegård / Elektrik Gitar, Akustik Gitar

Mattias Olsson / Vurmalılar

BURIED ALIVE

01 - Prolog 2:20

02 - Jordrök 11:45

03 - Höstsejd 14:03

04 - Ifran Klarhet Till Klarhet 9:03

05 - Vandringar I Vilsenhet 13:07

06 - Sista Somrar 9:21

07 - Kung Bore 12:34

Electric Sandwich / Electric Sandwich (1972)

Daha geçenlerde, blogun eski(meyen) yazarlarından Louis Cyphre (yeni adıyla Hiçbaymaz), hem de ta İsveç'ten bir şey yazdı; "Bana muazzam bir açılış şarkısı söyle 70'lerden" diye. Cevap hazırdı tabi; China. Elbette bu lafa verilebilecek onlarca farklı cevap da olabilir ama en iyilerden bir tanesi de gerçekten bu parça. Enteresan bir şekilde, daha önce Electric Sandwich yazmamışız blog'a. Eksikliği gidermek gerekir.

Grubun hakkında çok fazla bilgimiz olmamakla birlikte 1969 yılında, üniversite öğrencisi 4 genç tarafından Bonn, Almanya'da kurulduğu konusunda pek çok kaynak hemfikir. Ama 1969 ile albümün çıktığı 1972 yılları arasında ne yaptıkları, nasıl yaptıkları konusunda en ufak bir bilgiye sahip değiliz. Sanki arada bir yere ışınlanıp albüm ile ilgili çalışmışlar da işleri bittiğinde geri dönmüşler gibi bir durum yani. Asıl ilgimizi çeken de zaten grupla aynı adı taşıyan albüm.

Plak döneminde yayınlandığından mıdır nedir bilemiyorum ama, albümün A yüzü ile B yüzü arasında ciddi farklılıklar var. Hepi topu 3 parçaya sahip olan A yüzü, içerisinde pek çok müzikal anlayışı barındırsa da temelde Rock üzerine kurulu. B yüzünde ise iş biraz değişiyor ve daha Jazz ve Boogie'ye kayarak yumuşuyor. Ha bu kötü bir şey mi? Elbette değil. Albüm kendi içinde bu haliyle bile bir bütünlük oluştururken A ve B yüzünü birbirinden ayırmak da olanaksız. Her tarafında nefis partlara sahip olduğunu belirtelim.

Gelelim yukarıda da bahsettiğimiz açılış parçasına. China, belki de dinleyebileceğiniz en iyi açılış parçalarından biri. Standart sayılabilecek, kendini sürekli tekrarlayan bir davul ritmine, sisli, buğulu ya da bulanık diye tabir edebileceğimiz bir wah wah gitara sahip. Parça insana çok farklı şeyi aynı anda yaşatıyor. "Ben bu parçayı daha önce dinledim galiba" diye düşünürken bir anda "Yok artık, ilk defa duyuyorum böyle bir parçayı" dedirtiyor. Dinlemeden önce beklentilerinizi yüksek tutun, çok fazla yanılmayacaksınız.

Diğer parçalara geçtiğimizde vokalin çok gereksiz olduğunu görüyoruz. Daha önce pek çok albümde özelliksiz ama etkili kullanılan pek çok ses ve vokal gördük ama bunlar bu albüm için geçerli değil. Bir noktaya geldiğinizde "neyse ki albümün geneli enstrümantal" diye düşünmeden edemiyorsunuz. Bunun dışında elektronik olarak süslenmiş saksafon kullanımı albümün genelinde etkili. Gitarlar da aynı şekilde bütün albümü kaplıyor.

Genelde anlaşılabilir olması adına albümleri başka albüm ya da grupların tarzına benzetiyoruz ama Electric Sandwich için bu geçerli değil. Keşfettikçe daha fazlasını isteyeceğiniz bir ilk dinlemelik.

ELECTRIC SANDWICH

Klaus Lormann / Bass

Wolfgang Fabian / Davul

Jörg Ohlert / Gitar, Org, Mellotron

Jochen Carthaus / Vokal, Saksafon, Armonika

ELECTRIC SANDWICH

01 - China 8:03

02 - Devil's Dream 6:15

03 - Nervous Creek 5:00

04 - It's No Use to Run 4:00

05 - I Want You 5:24

06 - Archie's Blues 4:40

07 - Material Darkness 5:02

Murphy Blend / First Loss (1971)

Tek albümle kalmalarına gerçekten üzüldüğümüz gruplardan biridir Murphy Blend. (Aynı kaderi paylaşan Electric Sandwich'i de ek olarak belirtelim). 70'lerin başında birbirinden değişik pek çok türün ortalıkta dolandığı dönemde Almanya'da Progressive Rock yapan bir gruptur. 4 kişilik kadrosuyla ellerinden gelenin çok daha fazlasını yaptıkları da ortadadır.

Berlin'de kurulan grup kısa bir süre sonra Münih'te, 1970 yılın Ekim - Aralık ayları arasında albüm kaydına başlıyor. Grubun adının ilk kısmı, Samuel Beckett'in romanı Murphy'den gelirken diğer kısmı da grubun mantığının "ortaya karışık" anlayışının bir ürünüydü. Grubun has adamı Wolf-Rüdiger Uhlig, Berlin'de 3 yıl boyunca Klasik Müzik eğitimi almıştı ve bu eğitim ile kazandığı klasik tema anlayışını, klavyelerin yoğunlukla kullanıldığı bir Heavy Progressive Rock karışımına çevirmek niyetindeydi. Parçaların çoğunu da kendisi yazmıştı. Sonuç çok da şaşırtıcı olmadı.

Gerçekten de albümün her yerinde Klasik Müzik anlayışının hakimiyetini açık şekilde görüyorsunuz. Ama bu parçaların içine o kadar iyi yedirilmiş ki ortaya bambaşka bir "karışım" çıkmış. Hammond orgun girdiği yerlerde Uriah Heep, Deep Purple ya da Vanilla Fudge gibi grupların tarzına yakınken, Präludium / Use Your Feet'de ise Steve Winwood vokali ile bezenmiş bir Traffic imgesi yaratılıyor. Past Has Gone'da ise bir yerlerde Ken Hensley'nin parmağı kesinlikle var hissi yakanızı bırakmıyor. Çeşitliliğin ve farklı yaklaşımların bir hayli olduğu albümü dinlerken hep bir şeyleri başka bir şeylere benzetirken, diğer yandan da bambaşka şeyler olduğunu görüyorsunuz.

Blues Rock'tan Klasik Müzik'e, Psychedelic Rock'tan Rock'n Roll semalarına sık sık yükseliyorsunuz First Loss'u dinlerken. Yeri gelmişken, First Loss, Alman Klasik Müzik bestesici Robert Schumann'ın ünlü Erster Verlust'unun İngilizcesi. Yani hem klasik anlayıştan, hem modern ya da çağcıl müzikten beslenip hem de hiç durmadan ileriye doğru yönelen bir grup ve albümle karşı karşıyayız. Baştaki tek albüm serzenişi gerçekten de öylesine söylenmiş bir laf değil. Dinledikçe daha fazlasına ihtiyaç duyuyorsunuz. Bitmemesi gerektiğine inanıp devamının gelmesini umutsuzca bekliyorsunuz. Albümün son parçası Happiness'deki muziplik ise "daha fazlasını beklemeyin, burada bitirip dükkanı kapatıyoruz" dercesine bir iz bırakıyor sizde.

MURPHY BLEND

Wolf-Rüdiger Uhlig / Org, Klavsen, Piyano, Vokal

Wolfgang Rumler / Gitar, Vokal

Andreas Scholz / Bass

Achim Schmidt / Davul, Vokal

FIRST LOSS

01 - At First 4:32

02 - Speed Is Coming Back 5:58

03 - Past Has Gone 7:30

04 - Präludium / Use Your Feet 5:32

05 - First Loss 7:44

06 - Funny Guys 3:38

07 - Happiness 0:03

Quatermass / Quatermass (1970)

3 kişilik kadrosuyla Progressive Rock alanında hem de tek albümle tutunmuş gruplardan biridir Quatermass. Minimal yapısı, armonik zenginliği, ortalığı darmadağın eden Hammond orgu ve insanı delip geçen özelliksiz ama etkili vokaliyle öne çıkar. İngiltere kökenli grubun temeli Episode Six grubuna dayanır.

Deep Purple'dan tanıdığımız Roger Glover ve Ian Gillan'ın 1965 yılında kurdukları Episode Six, döneminde kaydedilmiş ve yayınlanmış bir albüme sahip olmamakla birlikte grup elemanları adı bilinen pek çok grupta çalmış olmalarıyla bilinirler. Bir tür ekol bile denilebilir Episode Six için. Mick Underwood bu grubun elemanı olarak başlıyor. Kaydettikleri parçalar ve verdikleri konserler fazla olmakla birlikte grubun popülaritesini arttıramıyor. Büyük hedeflere sahip Gillan ve Glover Episode Six'ten ayrılınca yerlerine John Gustafson ve J. Peter Robinson dahil oluyor. Fakat grup macerası daha fazla sürmüyor. Episode Six'ten ayrılan Underwood, Gustafson ve Robinson yeni bir grup için kolları sıvıyorlar.

Grup adını BBC'nin 50'li yıllarda 3 seri halinde yayınladığı bilim kurgu seriallerinin baş karakteri Profesör Bernard Quatermass isimli bilim insanından alıyor. Kısa ömürlü olmasına rağmen kaliteli bir işe imza atan ve hala akıllarda yer eden Quatermass, karmaşık düzenlemeleri yanında güçlü vokalleri ve yaylılarla zenginleştirilmiş uzun ve ayrıntılı klavye pasajlarıyla biliniyor. Özellikle Laughin' Tackle bu konuda oldukça iyi. Parçada 16 keman, 6 viyola, 6 çello ve 3 kontrbass bulunuyor. Enfes davul solosu da Mick Underwood'a ait. Belirtmeden geçmeyelim, Quatermass'in bu kadar keyfili ve bir bakıma lezzetli olmasının sebebi Robinson'ın hem klavye kullanımı hem de parça düzenleme konusundaki yeteneklerinden ileri geliyor. 

Karmakarışık bir halden derli toplu bir düzene geçen ama vokalin desteğiyle tempoyu yükselterek klavye ile sürükleyici bir hikayenin ortasına atan yapıya sahip Quatermass müziği. Elbette etkilendikleri, dikkate aldıkları çok müzisyen vardır ama albümde dışarıdan herhangi bir etki görmeniz çok olası değil. Parçayı dinlerken bu Deep Purple'a benziyor diyemezsiniz yani. Onun yerine bir sürü yeni keşif yapmış gibi hissediyorsunuz kendinizi. O noktada da grubun kısa ömürlü olması ve tek albümle kalması insanın içini burkuyor biraz. Daha fazlası kesinlikle gelebilirmiş ama tadında bırakmışlar.

QUATERMASS

John Gustafson / Bass, Vokal

J. Peter Robinson / Klavyeler

Mick Underwood / Davul

QUATERMASS

01 - Entropy 1:10

02 - Black Sheep of the Family 3:40

03 - Post War, Saturday Echo 9:42

04 - Good Lord Knows 2:54

05 - Up on the Ground 7:11

06 - Gemini 5:53

07 - Make Up Your Mind 8:43

08 - Laughin' Tackle 10:35

09 - Entropy (Reprise) 0:42