Os Mutantes - Mutantes (1969)

60’ların ortasından itibaren herkes gibi (Gary Oldman'ın dediği gibi, ayırt etmeksizin) Brezilya müziği de The Beatles etkisiyle hareketlenmiş ve Popüler Brezilya müziğinin (Musica popular braziliera) içinde öncü olmuş bir grup ile karşınızdayız. Anlayacağınız kendileri daha önce Brezilya’dan konuk ettiğimiz Tobruk ve Matuskela gibi grupların ağababası oluyorlar.

1966 yılında iki kardeş Arnaldo - Sérgio Dias ve Rita Lee tarafından Sao Paolo’da kurulan grubun ismi de müziklerindeki çeşitliliğin yarattığı doğaçlama hissiyatının sebebini vurgularcasına bir TV programına çıkmadan önce kararlaştırılmış ki daha iyi kendilerini betimleyemezlerdi herhalde.

İlk albümlerindeki (o da şahane bu arada) malum etkiler daha hissedilebilirken bu albümle işe bir tutam Zappa katarak hem bestelerindeki yaklaşımı hem de enstrumantasyonu ileri taşımışlar. Operatik introsuna rağmen gayet ritmik açılan albüm ikinci parçası Não Vá Se Perder Por Aí ile direk kanınıza işlemeye başlıyor. (Octopus’ Garden tadında) Sadece vokal partisyonlarının tremolo/compressor/delay gibi efektler içerdiği, derin ve karanlık bir atmosfere sahip Dia 36 ile üçüncü kardeş Baptista’nın elektronik efektlerdeki hünerlerine tanıklık ediyoruz. Albümün genel beste yapısındaki uyumlu gitar/bas partisyonları Rita Lee’nin histerik vokalleri ile buluşunca ile Magica gibi parçalarda muazzam anlar yaşatıyor. (Gong-Gilli Smyth gibi)

Os Mutantes albümündeki ağır psyche öğelerine nadir rastlansa da genel olarak orkestral öğeler ve perküsyonlarla Latino/Hispanik ezgileri daha yoğun kullanmaları bizdeki Anadolu Pop/Rock ile batı enstrumanlarına nasıl adapte edildiğimizin bir örneği gibi. (sosyal çıkarım yapmazsa ölür hastası) Tevekkeli değil sonraki albümlerinde iyice İngiliz usülü Senfonik rock’a kaymışlar.

 

OS MUTANTES

Rita Lee / vokaller, Theremin, autoharp, flüt, perküsyonlar
Sérgio Dias Baptista / gitar, bass, davul (6), vokaller
Arnaldo Dias Baptista / keyboard, bass, vokaller

Konuk Müzisyenler:
- Rogério Duprat / orkestral düzenlemeler, elektro çello (9)
- Ronaldo Leme (Dinho) / davul
- Zé do Rancho / vokaller, "Caipira" akustik gitar & akordiyon (4)
- Mariazinha / vokal, Brazilya yiola & akerdiyon (4)
- Cláudio Dias Baptista "Régulus" / elektronikler

MUTANTES

A Yüzü
1. Dom Quixote (3:54)
2. Não Vá Se Perder Por Aí (3:15)
3. Dia 36 (4:01)
4. Dois Mil E Um (3:57)
5. Algo Mais (2:38)
6. Fuga N° 2 (3:42)

B Yüzü
7. Banho De Lua (Tintarella Di Luna) (3:41)
8. Rita Lee (3:10)
9. Magica (4:38)
10. Qualquer Bobagem (4:37)
11. Caminhante Noturno (5:10)

Matuskela / Matuskela (1973)

Günümüzde çok fazla bilinmeyen ama kaydettikleri tek albümle listemize girmeyi başaran gruplardan biri de Brezilya çıkışlı olan Matuskela. 1966 yılında kurulan grup hakkında tarihsel bilgimiz çok fazla yok. Lakin Progressive Rock / Progressive Folk semalarında gezinen albümleri tarihsel bilgiyi de önemsiz kılıyor.

1966 yılında bir grup genç tarafından kurulup uzunca bir süre çalıştıklarını, bazı konser ve dinletilerde yer aldıklarını, kurulduktan 7 yıl sonra albüm kaydına girip sonraki 7 yıl boyunca da ufak tefek konserlere çıktıklarını ve 1980 yılı ortalarında dağıldıklarını biliyoruz.

Muhtemelen kuruldukları yıldan başlayan müzikal anlayışları karmaşık bir yapı içeriyor. Pek çok türü dinleyip beğendikleri albümün her yerinde etkisini hissettiriyor. Hippi müziği, Psychedelic Rock, Folk, Heavy Rock gibi türler grubun alt yapısında bulunanlar. Tuhaf bir şekilde The Beatles'tan Iron Butterfly'a uzanan, arada America'ya uğrayıp Santana'ya selam veren bir tarzları var Matuskela'nın. Akustik ve Elektrikli gitarlar, bongolar, ilkel bir anlayışla yaratılmış Synthesizer riffleri, kimi zaman acıtan kimi zamansa gülümseten incelikli vokali ile insanın içine işleyen albümlerden biri demek yanlış da olmaz.

Albümün genelinde henüz tam olmamışlık hissiyatı bulunsa da Proto Prog olarak adlandırılabilecek bir müzikal anlayışları yok. Belli ki çok uğraşmışlar, istekle şevkle parçaları yazıp çalmışlar. Bunu yaparken de az önce bahsettiğimiz tarzların hepsini de içine aktarmışlar. Birbirinden bağımsız bu türleri bu kadar iyi şekilde birbirine yedirebilmek kolay bir şey olmasa gerek.

Matuskela'yı uluslararası başarılara sahip büyük gruplarla karıştırmamak da gerekiyor. Onlar, verdikleri o yerel havayla bölgesel özellikler taşıyan ve kısıtlı bir alana hitap eden bir müzik yapıyorlar. Latin ezgilerinden, sade ama etkileyici şeylerden hoşlananlar için bire bir yani. İşin ilginç yanı Brezilya'dan çok diğer ülkelerde biliniyorlar. Bunun en büyük sebebinin müzikal anlayışlarındaki diğer türler olsa gerek. Eklektik bir yapıya sahip olan Matuskela'nın Folk Progressive Space Acid Rock gibi saçma bir şekilde tanımlayabileceğimiz bir tarzı var. Brezilyalılar için bu o dönemde çok fazla gelmiş olsa gerek.

Dinlemeden geçmeyin, zira sizi şaşırtabilecek çok fazla ilginçlik barındırıyor içinde. Ama beklentilerinizi de yüksek tutun. Böylesi değişik bir anlayışa sahip gruptan daha azını beklemek de doğru değil.

MATUSKELA

João Carvalho / Bass

Lino / Guitar

Matuskela / Vokal

Didi Moreno / Davul

Demétrio / Flüt

MATUSKELA

01 - Idade do Louco 4:02

02 - Canto 3:22

03 - Uma Sopa de Saudade 4:25

04 - A Morte da Morte 3:10

05 - Viver Mama 5:05

06 - Maria Pureza 3:43

07 - Atrás da Cortina 3:02

08 - Uma Maneira de Viver 3:23

09 - Trapo Humano 3:44

10 - Raízes 3:03

11 - Cavalgada 2:50

12 - A Gente Tem que Ter 2:26

13 - Suza Suzana 2:17

Tobruk / Ad Lib (1972)

Havanın sıcaklığından mı yoksa ülkenin durumundan mıdır bilinmez, Psychedelic Rock'tan gidiyoruz bu aralar. Tobruk da 70'lere tek albümle konuk olan gruplardan biri. Grup hakkında tarihsel bilgiye sahip değiliz çok fazla. Hatta bildiklerimiz sadece birkaç küçük şeyle ve grup elemanlarıyla alakalı, o kadar.

Tobruk'un bu ilk ve tek albümü 1972 yılında Brezilya'da kaydedilip sadece Brezilya'da yayınlanmış. O dönemde ortalıkta pek fazla görünememişler yani. Yıllar sonra yapılan yeniden basım plak ve CD'lerden (CD var mı hala?) tanıyoruz biz de. Grup elemanlarının ikisi Brezilyalı diğer üçü ise Amerikalı. Albümü Amerika'da yayınlasalarmış daha çok şansları olurdu herhalde, teknik ve ticari büyük bir hataya imza atmışlar.

Grubun müziği pek de alışkın olmadığımız bir tarza sahip. Evet, Psychedelic Rock olduğu her yerinden belli tabi ama Jefferson Airplane, The Grateful Dead gibi değiller. Hatta dönemin tek albümlü Amerikalı grupları gibi de değiller. Birbirini takip eden ve yineleyen armonilerden örülü parçalara sahip gibi gelse de aslında öyle de değil. Parçaların hepsinin kendi içinde ayrı bir dinamiği var. Başladığı gibi devam eder gibi görünürken sizi farklı yerlerde gezilere çıkarıyor. Özellikle vokalin yaptığı ses oyunları bir anda ortamın ve havanın değişmesini sağlıyor.

Açılış parçası I'm Love With You grubun en bilinen parçası. Diğerlerinden farklı olarak daha çok Blues'a yaklaşıyor. Bu nedenle de dinlemesi daha kolay. Gerçi vokalle birlikte geriden gelen gitar ve geri vokallerin kattığı psychedelic hava gerçekten de etkili.

Theme From My Mind ise tam bir Psychedelic parça. Adıyla örtüşen bir şekilde sizi dehlizlerden oluşan bir yere sokuyor. Karşınıza ne çıkacağı belli değil. Vokalin tuhaf söyleme tercihi başta rahatsız etse de sonraları parça ile örtüşmeye başlıyor.

Albümdeki favori parçalarımdan biri Queens Are Made. Dipten ve derinden gelen gitarlar ile gelişen, bazen sinir bozucu bir havaya bürünüp bazen de melodik bir yapıyı karşımıza çıkarıyor. Normal bir gidişatı yok yani. Tam da içinde yer aldıkları tarza uyan bir parça.

Hello Crazy People çoğunluğla Johnny B. Goode tarzı bir şey yapalım kaygısından çıkmış gibi duruyor. Albümde havayı kaçırmakla birlikte kendisinden önceki ve sonraki parçaları ayırması açısından da gerekli bir parça olarak düşünülebilir. 

Ardından gelen parça Heart of a Sound Spirit bir önceki parça ile değişen havayı daha ileri götürmek için elinden geleni yapıyor. Vokalin ses oyunları ve gitarlar ile Moog Synthesizer'dan çıkan seslerle eğlencelik bir parça. Psychedelic'ten ödün vermeden seviyeyi epeyce yukarı taşıyor.

Albümün en iyi parçası, hiç şüphesiz, albüme adını veren Ad Lib. 12.24 uzunluğuyla işitsel bir şölen. İniş ve çıkışları, dengesiz yapısı, bir oraya bir buraya savrulan tarzıyla enfes.

Son parça Send It Tomorrow, olay bitti başka albüm yapmamıza gerek yok der gibi bitiriyor albümü. Türün bütün öğelerinin bu kadar yerinde kullanıldığı nadir parçalardan. Derinliklere yapılan bir yolculuk, kendinizi kaybettiğiniz hatta aramayı bile unuttuğunuz bir yerde duruyor. Dinlerken sıklıkla kendimi Alice In Wonderland'de koşarken hayal ediyorum.

TOBRUK

Brian Anderson (Andre Barbosa Filho) / Slide Gitar, Lead Vokal

Lois Gee Brahman / Lead Gitar, Efektler

Key Wilson / Org, Piyano, Moog synthesizer

Ronnie Wells (Rafael Moreno) / Bass, Vokal

Billy Rogers / Davul, Geri Vokal

AD LIB

01. I’m In Love With You — 4:07

02. Theme From My Mind — 3:31

03. Queens Are Made — 4:35

04. Hello Crazy People — 2:28

05. Heart Of A Sound Spirit — 2:55

06. Ad Lib — 12:20

07. Send It For Tomorrow — 4:17