Ergo Sum / Mexico (1971)

Fransız underground rock kültürünün önemli yapı taşlarından biri de Ergo Sum. 60'ların ortalarında Lemon Pie adıyla kuruluyorlar. Birkaç kadro ve tarz değişikliğinin ardından 1968 yılında Ergo Sum adını alarak yola devam ediyorlar. Müzikal anlayışlarını belirgin bir türe sokmakta zorlanabildiğiniz gruplardan biri aynı zamanda.

Uzun süreli çalışmaların ardından çıktıkları küçük çaplı konser ve barlarda epeyce deneyim elde ettikten sonra Laurent Thibault'un kurduğu plak şirketi Theleme ile anlaşıyorlar ve hem kendilerinin ilk hem de plak şirketinin ilk albümünü yayımlıyorlar. Underground olmanın ve daha büyük kitlelere açılamamanın getirisi olarak albüm çok fazla bir ticari başarı elde edemiyor. Bunun aksine ise albüm bir o kadar da iyi. Maalesef ki albümün başarılı olması grubun bir arada kalmasını sağlamıyor ve grup albümden bir süre sonra, 1972 yılında dağılmış.

Daha önce bazı Fransız gruplarında bahsettiğimiz dilden kaynaklı rahatsızlık bu albümde yok. Çünkü albüm İngilizce olarak kaydedilmiş. Grubun vokali Lionel Ledissez'in kulağa hoş gelen ve pek fazla örneği olmayan bir sesi var. Eğer Family grubundan Roger Chapman'ı dinlemeyi seviyorsanız Ledissez'e de bayılırsınız.

Az önce grubun türüne dair saptama yapmakta zorlanılabileceğini söylemiştik. Pek çok kaynakta Jazz Rock ve Fusion olarak belirtilir Ergo Sum'un içine dahil olduğu janrlar. Her iyi yaklaşım gerçekten grubun müzikal anlayışında bulunuyor olsa da kesin olarak bu iki türe dahil etmek de pek doğru değil gibi geliyor insana. Zira albümde Psychedelic Rock, Folk, Ortaçağ müziği tınıları, Blues'a yaklaşan gitarlar ve daha bir çok türe ve tarza yaklaşan yerler bulunuyor. Eklektik bir yapıya sahip olduğunu kabul etmek gerekiyor. Belki bu nedenle de Eclectic Prog içerisine dahil olmaları daha olası.

Mexico'daki enstrüman kullanımları gerçekten de sağlam düzeyde. Grup elemanlarının enstrümanlarına hakimiyeti gitgide zorlaşan parçalar içerisinde kendisini fazlasıyla belli ediyor. Karmakarışık bir hal alan yapının içerisine bodoslama dalan gitar solosu her şeyi toparlamakla kalmıyor, parçanın / parçaların yönünü de bir anda değiştirebiliyor. Dipten ve derinden sık sık duyduğunuz piyano ve Hammond org tınıları da sizi farklı bir evrene sokma gücüne sahip.

ERGO SUM

Lionel Ledissez / Vokal, Vurmalılar, Sleigh Bells

Jean Guérin / Flüt, Wurlitzer, Steinway Piyano, Rhodes Piyano, Hammond Org, Whistling (1)

Michel Leonardi / Elektrik Gitar, Akustik Gitar, Vokal

Roland Meynet / Keman, Akustik Gitar (4)

Max Touat / Bas, Akustik Gitar (6 & 7), Double-Bass (4)

B.B. Brutus / Davul, Congas, Maracas, Vurmalılar

Konuk Müzisyenler:

Laurent Thibault  / Akustik Ritim Gitar

Dominique Blanc-Francart / Moog (5)

MEXICO

01. Mexico (3:26)

02. I Know Your Mother (8:50)

03. Albion Impressions (5:24)

04. Lydie (1:00)

05. Night Road (3:05)

06. Unparalleled Embrace (3:05)

07. John's Nightmare (3:50)

08. Faces (6:20)

09. Second Rebirth (4:07)

10. All's So Comic (5:55)

11. Tijuana (3:40)

12. It's Me (2:02)

13. Mexico - Instrumental Version (1:00)

Modrý Efekt & Jazz Q Praha / Coniunctio (1970)

Modrý Efekt, 70'li yılların Çekoslovakya'sının en önemli grubu. Polonya için SBB, Macaristan için Omega neyse, Modrý Efekt de Çekoslovakya için o yani. Başlangıçta isimlerini Blue Effect olarak belirlemişler ama dönemin Demir Perde ülkelerinden birinde yaşıyor olmanın verdiği dezavantajla, hükümetin bu tip İngilizce isimlere onay vermemesinden dolayı grubun adını önce Modrý Efekt sonra da M. Efekt olarak kullanmak zorunda kalmışlar.

1968 yılında başlarında gitarist Radim Hladík'in bulunduğu bir grup genç tarafından kurulan grup 2 yıllık birlikte çalışmanın ardından albüm kaydetme aşamasına gelmişler. İlk albüm 1970 yılı başlarında Meditace adıyla yayınlanmış ve oldukça da başarılı bulanan bir albüm olmuş. Bir anda gelen popülarite ile birlikte Jazz Q Praha grubu ile birlikte ortak bir albüm kaydetmişler. Konumuz olan Coniunctio 1970 yılı sonlarına doğru yayınlanmış.

Bu başarılı albümün ardından da bir sürü kayıt yapıp yayınlamışlar. Özellikle 1974 sonrası albümler inanılmaz derecede iyi albümler olarak kaydediliyor. Albümlerin başarısındaki en önemli etken de hiç kuşkusuz Radim Hladík faktörü. Adam gerçekten alanında en iyilerden biri olarak gösteriliyor.

Coniunctio'da asıl grup olan Modrý Efekt 3 kişiden oluşuyor. Yukarıda ortak dedik ve albümün kapağında da adı yazılmış olsa da Jazz Q Praha bu albümde konuk müzisyenler olarak düşünülmeli. Zira parçaların hazırlık aşaması ve üretimi Modrý Efekt'e ait. Fakat Jazz Q Praha'nın da enfes müzikal anlayışı ile birleştirdiklerinde efsanevi bir albüm ortaya çıkmış.

Jazz Rock albümü olarak geçse de aslında bir Fusion albümü Coniunctio. Jazz ve Rock'ın enfes birleşiminden oluşuyor. Albümün tamamına kontrolüz bir kaos hakim. Atonal seslere gidecekmiş gibi görünüp farklı türlerin yansımaları ile belirgin bir yapı üzerinde ilerlemeyi tercih ediyorlar. Jazz öğeler fazlasıyla ağır basarken Rock müzikten coşkuyu da elden bırakmıyorlar. Bu tarz içerisinde dinleyebileceğiniz en iyi albümlerden biri olduğu su götürmez. Buna benzer başka bir albüm bulma şansınız da yok gibi. Fazlasıyla coşkulu, baştan çıkarıcı, tehditkar ve cüretkar. Her bir notadan sizi daha fazla ileriye götürüp geri getirmeyeceklermiş hissi uyandırıyorlar.

MODRÝ EFEKT

Radim Hladík / Gitar, Ses Efektleri

Jiří Kozel / Bass (1,2,4), Ziller

Vlado Čech / Davul (1,2,4)

Konuk Müzisyenler The Jazz Q Prague (1,3,4):

Martin Kratochvil / Piyano, Org, Trompet

Jiří Stivín / Flüt (solo 2), Hawaii Flütü, Piccolo, Alto Saksafon, Wood Blocks, Ses Efektleri

Jiří Pellant / Double Bass

Milan Vitoch / Davul, Harness Bells

CONIUNCTIO

01. Coniunctio I (19:15)

02. Návstěva U Tety Markéty, Vypití Sálku čaje / A Visit to Aunty Margaret for a Cup of Tea (6:00)

03. Asi Půjdem Se Psem Ven / Perhaps We'll Probably Take the Dog Out (7:15)

04. Coniunctio II (7:15)

Rainbow Band / Rainbow Band (1970)

Rainbow Band'in genel tarihçesi konusuna daha önce Midnight Sun'ın 1971 tarihli albümü ile ilgili yazıda bahsetmiştik. Grup önce Rainbow Band adıyla kurulup 1 yıl sonra da Midnight Sun adıyla yoluna devam etme kararı alıyor. Bu kararın alınmasındaki en büyük etkinin aynı isimli bir Kanadalı grubun daha olması olduğunu da belirtmiştik.

İsim değiştirdikten sonra Jazz Rock ve Fusion'ın epeyce derinlerine doğru giden grubun bu ilk albümünde durum biraz değişik. Yine Jazz Rock ve Fusion'dan yola çıkıyorlar ama bir tarafıyla henüz olmamış, ham bir yapı varken (Midnight Sun ile karşılaştırıldığında elbette) diğer taraftan Psychedelic Rock'tan da beslenen Progressive Rock albümde kendini daha fazla hissettiriyor. Kullandıkları ses efektleri, etkileyici vokalleri ve atmosfer oluşturmaya müsait yapılarıyla Midnight Sun ile aralarına biraz mesafe bırakıyorlar.

Melodikleşmeye yaklaşan ama sanki bu tip tekrarlara düşmemek için çabalayıp yön değiştiren bir anlayışları var bu albümde. Her yeni bölümde farklı bir melodi geliştirmeye çalışıp, belirli bir yere geldikten sonra o melodiyi terk edip başkasına geçiyorlar. Bu anlamda melodik bir zenginlikten bahsedilebilir rahatlıkla. Ama melodilerin tam anlamıyla melodileşmemesi de insanı kararsız bırakıyor bu yorum hakkında.

Albümde enstrümanların kullanımı oldukça iyi. Özellikle Psychedelic'in bağrından kopup geldiği aşikar olan gitarlar ve ritim bölümü işlerini gerçekten de iyi yapıyorlar. Eğer sadece isim değiştirmemiş olsalardı, bu albümü de tek albümlü efsaneler kataloğumuza kaydedebilirdik.

Şimdi gelelim en can alıcı noktaya. Midnight Sun adıyla yayınlanan albüm Rainbow Band albümüyle aynı. Yani albümü alıp ikinci kez kaydedip tekrar ama farklı bir grup adı altında yayınlamışlar. Ki bu durumdan Midnight Sun ile ilgili yazıda da bahsetmiştik. Rainbow Band ile Midnight Sun arasındaki en büyük fark vokal değişikliği. Müzikal anlamda da epeyce bir değişiklik fark ediliyor ama Lars Bisgaard vokalinden Allan Mortensen'e geçiş gerçekten keskin ve değişik olmuş. Yerinde olmuş diyemiyorum zira ben Lars Bisgaard versiyonunu daha çok seviyorum. 

Yine de 2 grup arasında kararsız kalmak, hangi albümün daha iyi olduğuna karar vermek gerçekten de zor. Kişisel müzik tercihinize göre yakın bulduğunuzu benimseyebilirsiniz. 

RAINBOW BAND

Peer Frost / Gitar

Carsten Smedegaard / Davul

Bent Hasselmann / Üflemeliler

Lars Bisgaard / Vokal

Bo Stief / Bass

Niels Bronstad / Piyano

RAINBOW BAND

01. Where Do You Live (4:25)

02. King of the Sun (5:04)

03. Nobody / B.M. (7:47)

04. Where Are You Going to Be? (2:49)

05. Living on the Hill (14:14)

06. Rainbow Song (3:50)

Klan / Mrowisko (1971)

70'lerde Doğu Bloku'na dahil olan Polonya'dan çıkma ilginç ve muhteşem gruplardan biri de Klan. 90'lı yıllardan sonra yeniden birleşip albümler yayınlasalar da tek albümlü efsaneler listemize girebilmesi için o albümleri rahatlıkla yok sayabiliriz. O kadar iyiler yani. Hatta o kadardan da fazla olabilirler.

1969 yılında Varşova'da Marek Allaszewski tarafından kurulan, Jazz Rock ve Fusion (büyükçe bir miktar da Progressive Rock) yapan grup 4 kişiden oluşuyor. Kuruldukları yıl oldukça belirgin ve Polonya gibi dışa kapalı bir ülkeden beklenmeyecek kadar sağlam bir Psychedelic Rock yapıyorlardı. O kadar iyiler ki bu konuda, Klan'ı karşılaştırmak için karşısına Vanilla Fudge'ı hiç düşünmeden çıkarabilirsiniz. 

1970 yılı başlarında dörtlünün en büyük sıkıntısı söz yazımı ve besteler üzerineydi. Kendilerine ait bir EP çıkardıktan hemen sonra söz yazarı ve besteci  Marian Skolarski gruba dışarıdan destek vermeye başladı. Birlikte epeyce bir süre çalıştılar ve çıkan sonuç 1971 yılında Mrowisko adıyla vücut buldu. Birbirini tamamlayan ya da takip eden parçalardan oluşuyordu albüm. Konsept albüm kategorisinde değerlendirilmese de aslında tam da o kategoriye girmesi gerekenlerden biri.

Albüm fazlasıyla underground öğeler içerirken, yukarıda da bahsettiğimiz gibi Psychedelic Rock'tan ilham alarak ilerliyor. Parçaların bazı bölümlerinde iş Jazz Rock'a ve hatta Fusion'a kadar gidiyor. Bu noktada belirtmek gerekir ki Klan'ın müzikal anlayışını tanımlama konusunda pek çok farklı görüş var. Fusion'a dahil eden çoğunlukta olsa da tam olarak Fusion demek doğru da sayılmaz. Jazz Rock tanımlaması da yetersiz kalıyor albüm için. Progressive Rock genel janrı içerisine almak daha mantıklı gibi duruyor. Çünkü sadece Jazz veya Psychedelic alt yapısı kullanılmıyor albümde. Experimental bölümlerden Folk'a, uzun ve derin pasajlardan kısacık melodilere kadar pek çok şeyi içinde barındırıyor. Özellikle de ritim bölümünün coştuğu bazı anlarda müzik Jazz ya da Psychedelic'ten tamamen farklı bir yöne doğru yol alıyor. Psychedelic Jazz Progressive diye bir tür üretip oraya soksak hiç fena olmaz aslında :)

Bu son paragraftan da anlaşılacağı üzere Mrowisko albümünün ve Klan'ın gerçekten de kendine has bir yapısı var. Dolayısıyla, içine dahil oluğu türe takılmadan dinlemek yerinde bir karar olur.

KLAN

Marek Alaszewski / Gitar, Lead Vokal

Maciej Gluszkiewicz / Piyano, Org

Roman Pawelski / Bass

Andrzej Poniatowski / Davul, Vokal

MROWISKO

01. Sen - A Dream (3:17)

02. Kuszenie - Temptation (3:29)

03. Nerwy Miasta - The Nerves Of Cities (3:31)

04. Senne Wędrówki - Wandering Dreams (3:52)

05. Taniec Wariatki - The Madwoman's Dance (2:02)

06. Taniec Czterech - The Four Men's Dance (1:37)

07. Na Przekór - Against Everything (2:16)

08. Nasze Myśli - Thoughts (5:10)

09. Mrowisko - The Hive (4:15)

10. Pejzaż Z Pustych Ram - Landscape Of Empty Frames (4:31)

11. Taniec Głodnego - The Starvelling's Dance (2:24)

12. Epidemia Euforii - Epidemic Euphory (3:46)

13. Sen - A Dream (1:49)

Mahjun / Mahjun (1971)

70'lerin başında Fransa'da kurulan Mahjun, adını kurucu üyelerden Jean-Louis Mahjun'dan alıyor. Grubun orijinal adı Maajun ve ilk albümü de bu isim altında çıkarıyorlar. Mahjun, kurucu üye olsa da ilk albümün ardından grupta kendine yer bulamayıp ayrılıyor ve grup elemanları da ismi Mahjun olarak değiştiriyorlar. Jean-Louis için çok şey fark etmemiş, hatta daha iyi olmuş sanki.

Mutli-enstrümantalistlerden oluşan bir grup Mahjun. 1971 yılında Folk tabanlı ama Hard Rock etkileşimli oldukça da Avant-Garde bir albüm kaydediyorlar. Albüm o kadar iyi ki Mahjun'a nereden giriş yapmak gerektiği konusunda insanı arada bırakıyor. Daha belirgin haliyle Jazz formasyonunu daha fazla benimseyen Mahjun'a en iyi albümleri denilebilecek Mahjun'dan girmek de tamamen kişisel bir tercih oldu bu durumda.

İlk albümün ardından 2 yıllık bir ara veriyorlar. Bu sürenin en azından bir kısmının konserlerle geçtiğini düşünmek insanın içini rahatlatıyor. 1973 yılında kaydettikleri ikinci albüm yine grupla aynı adı taşıyor ama ham ve oturmamış bir albüm görünümünde. Belli ki yapmak istedikleri şey Hard Rock esintisini kaybetmeden Jazz Rock ya da Fusion'a evrilmek olmuş. Fakat 1973 tarihli Mahjun albümü bu konuda çok iyi bir örnek değil. Bir türlü belirginleşemiyor, hep bir boşlukta asılı kalma hissi yaratıyor. Bu nedenle de ham ya da olgunlaşmamış diye tanımlamanın doğru olacağını düşünüyorum.

Diğer yandan 3. albüm Mahjun'da ise unu eledik eleği de asmak üzereyiz havası bir hayli fazla. İki albüm arasında sadece 1 yıl olması burada tuhaf bir durum oluşturuyor ister istemez. Tamam 1973 tarihli albüm de kötü değil ama 1974 yılı albümü de bambaşka.

Bahsettiğimiz gibi bu albümde Jazz Rock ve Fusion daha fazla kendini hissettirirken Hard Rock seviyesinden de aşağı düşmemek için etkili bir yol buluyorlar kendilerine. Yine de tam Fusion değil, tam Jazz Rock değil, Hard Rock beklenilen seviyede değil ama albüm arşivlik, nadide parçalardan biri. Pek çok kaynakta grubun ve bu albümün tarzı hakkında Jazz Rock ve Fusion tanımlaması yapılıyor. Ama sanki Eclectic Prog her ikisi için de daha belirgin bir tanımlama gibi duruyor.

MAHJUN

"Flip" Beaupoil / Bass, Vokal

Jean Pierre Arnoux / Davul, Kigophone

Nana Vasconcellos / Goblet Davulu, Vurmalılar

"Balein" Kapel / Gitar, Vokal

Jim Cuomo / Saksafon, Klarinet, Piyano, Vokal

Jean Louis Lefebvre / Keman, Vokal

MAHJUN

01. Fils A Colin-Maillard (4:25)

02. Denise (6:50)

03. Bourrée (8:00)

04. La Ville Pue (13:40)

05. Fin Janvier (2:40)

Rhésus O / Rhésus O (1971)

1970 yılı sonlarında Fransa'da kurulan Rhésus O, Miles Davis, Frank Zappa ve Soft Machine gibi etkilere sahip tek albümlü bir Jazz Rock ve Fusion grubu. Haklarında ufak tefek bilgi kırıntıları dışında bir şeye rastlamak pek mümkün değil. Ama 1975 yılında Magma grubunun da klavyecisi olacak olan Jean-Paul Asseline tarafından kurulduğunu, grubun kurulduğu dönemde pek bilinmeyen fakat sonraları Gong ve Magma başta olmak üzere pek çok grupta çalan müzisyenlere sahip olduğunu biliyoruz.

Gong ve Magma'nın adı geçmişken Rhésus O'nun müzikal anlayışı içerisinde her iki grup ile benzeşen öğelerin bulunduğunu belirtmeden geçmeyelim. Diğer yandan bakıldığında ise grubun kendine has bir yanı da var ve bu yan fazlasıyla ağır basıyor. Avant-Gard Jazz, Canterbury Scene, Folk, Klasik Müzik gibi çok fazla etkileşime sahip de olsa Rhésus O'nun tarzını ve hakkını vermek gerekiyor.

Hızlı şekilde değişen melodiler, melodi olmaktan çıkıp kaosa dönüşen notalar, saksafon ile beyninizin içini tırmalayan tarzda yaklaşımlara albümde sıkça rastlayabilirsiniz. Bütün bu zorlayıcı öğeler ile birlikte bir yandan da sanki San Fransisco'nun arka sokaklarında turluyormuşsunuz hissi yaratan bir sadeliğe ve bütünlüğe de sahip.

İsmini andığımız Canterbury Scene içine dahil edilmeye çalışılsalar da o kadar belirgin Canterbury özelliklerine de sahip olmadıklarını belirtelim. Belki Moving Gelatine Plates ile biraz benzeşiyorlar ama bu tam olarak da bahsi geçen türe dahil edilmeleri için yeterli değil. Genel olarak grupta iki bass bulunmasından kaynaklı olarak bu belirginleştirmeye gidilse de bir yani hep aksıyor bu fikrin. Hatta daha ileri giderek Magma daha sonra var olsaydı Zeuhl'un giriş albümlerinden biri olarak bile kabul edilebilirdi Rhésus O. Ama değil, iyi ki de değil. Zira kendine has bir müzikal anlayışa sahip grupları benzersiz kılan da bu olsa gerek.

Pek çok dinleyicinin dinlerken güçlük çekebileceği tarzda albümlerden bir de. Kolay ve melodik şekilde ilerleyen yapıya sahip değiller. Don Cherry yırtıcılığı, Miles Davis karmaşası ve Progressive Rock hissiyatı bolca bulunuyor albümde. Dikkatle dinlenmesi, dinledikçe daha fazla içine girilmesi gereken albümlerden.

RHESUS O

Alain Monier / Org, Vurmalılar

Alain Hatot / Soprano Saksafon, Tenor Saksafon, Bariton Saksafon, Flüt

Jean-Pol Asseline / Elektrikli Piyano, Harpsichord

Francis Moze / Elektrikli Bass, Akustik Gitar, Xylophon

Serge Lenoir / Elektrikli Bass

Thierry Blanchard / Davul, Vurmalılar

Guy Pederson / Double Bass, Elektrikli Bass

Jean Stout / Koro Yönetimi

RHESUS O

01. Ciguë (2:42)

02. Maldonne (6:51)

03. Crier pour donner (5:29)

04. Le prophète égaré (2:16)

05. Préambule (6:21)

06. Eveil (4:39)

07. Outre-tombe (2:50)

08. Parcours (3:51)

09. Nos baignoires sont enchantées (0:44)

Fourteen Octaves / Fourteen Octaves (1975)

Daha önce İsrail'den bir grubu blog'da konuk etmiş miydik hatırlamıyorum ama dönemin, İsrail'den çıkmış en iyi albümlerden birini eklememiş olmak büyük bir kayıp diye de düşünüyorum. Haklarında çok fazla bilgiye sahip olmadığımız Fourteen Octaves (14 Octaves, ארבע עשרה אוקטבות ,14 אוקטבות olarak da biliniyorlar) aslında 2 kişi ile başlayan bir proje. Avner Kenner ve Yoni Rechter tarafından oluşturulan grup daha sonra yapılan Zohar Levy (davul) eklemesi ve 2 farklı bass gitaristin desteğiyle albümün kaydedilmesi kıvamına gelmiş.

Her ikisi de klavyeci olan Kenner ve Rechter liseden beri olan arkadaşlıkları sayesinde 1974 yılında birlikte albüm yapmaya karar veriyorlar. Grubun adını da piyanoda bulunan 7 oktav x 2 klavyeciden yola çıkarak 14 Octaves yapıyorlar. Bu arada belirtelim, 1974 yılında her ikisi de Tel Aviv Müzik Akademisi'nde öğrenciler. Rechter de Kaveret isimli başka bir grubun üyesi. Ama birlikte bir şeyler yapma hevesine kapılıyorlar ve uzun çalışmalar sonucunda, aldıkları eğitimin de yardımıyla nefis bir albüm ortaya çıkarıyorlar.

Jazz Rock ve Fusion ile başlayan albümün tarzı Progressive Rock'a kadar uzanıyor. Tuhaf bir şekilde albümde Gentle Giant etkileri oldukça fazla. Her iki klavyecinin de çalış tarzları Gentle Giant'teki klavyelere fena halde benziyor. Ama grubun alt yapısındaki İsrail folkloru bire bir benzeşmenin ötesine geçmelerini de sağlıyor.

Albümde To Be Alone dışında tüm parçalar İbranice. Rock müzik içerisinde alışkın olmadığımız, estetik uygunluğunu sorguladığımız dil yapılarından biri yani. Lakin bu albümde herhangi bir soruna yol açacak şekilde kullanılmıyor. Aksine, dinledikçe bu dilin de doğru kullanıldığında Rock müziğe fena halde uyduğunu fark ediyorsunuz. Tek ve ikili vokallerle desteklenen ve birbiri içinden geçiyormuş hissi uyandıran klavyeler ile gerçekten de dinlemekten keyif aldığınız albümlerden birine dönüşüyor.

Beklentilerinizin çok ötesinde etkilerle, tarz geçişleri ve etkileşimleri ile karşılaştığınız albüm gerçekten de tek albümlü efsaneler listemize tekinsiz bir giriş yapabilecek nitelikte. Onu nereye, nasıl ve ne şekilde koyacağınızı bilemeseniz de dinledikçe kafanızı daha fazla karıştırıp favori albümlerinizden biri olmaya aday.

FOURTEEN OCTAVES

Avner Kenner / Klavye, Piyano, Vokal

Yoni Rechter / Klavye, Piyano, Vokal

Zohar Levy / Davul

Alon Oleartchik / Bass

Avner Yifat / Bass

FOURTEEN OCTAVES

01 - אומקא גומקא 2:44

02 - קטע איתי 2:56

03 - שום פרס 2:14

04 - קטע פה מינור 2:30

05 - הסבון שבמקלחת 2:05

06 - To Be Alone 2:57

07 - דמעות של מלאכים 3:22

08 - כשאור דולק בחלונך 3:35

09 - לבדו 3:59

10 - ערב בתל-אביב 2:30

11 - שבע פי שלוש 2:11

12 - בלוז שקט מהדרך 5:05

Zao / Kawana (1976)

Magma'nın ilk dönem elemanlarından olan Yochk'o "Jeff" Seffer ve  François "Faton" Cahen tarafından kurulan Zao Fransa'nın ikinci kuşak Zeuhl gruplarından biridir. 1972 yılında Paris'te kurulan grup zaman içerisinde Zeuhl'den uzaklaşarak Jazz Rock ve Fusion tarzına dönmeyi tercih etmiş.

Özellikle ilk iki albümde karmaşık melodik yapılar ve vokal üzerine kurulu yapı daha sonraki albümlerde yerini daha sade ama bir o kadar etkili bir tarza bıraktı. Üçüncü albüm Shekina ile Fusion dönemine giriş yapıp Kawana ile belki de en iyi albümlerini ortaya çıkarmış oldular. Aradan geçen onca yıla rağmen Shekina ve Kawana Fransız Jazz Rock'ının hala en saygın ve bilinen albümleri olarak kabul ediliyor.

Kawana hafiften Zeuhl etkileri içerse de tam anlamıyla bir Fusion albümü olarak görülüyor. İçinde yer alan yönü belirsiz ama etkili Jazz temeli, çağdaş müzik anlayışı ile birleşen ve Yochk'o Seffer sayesinde Macar folkloru etkileri içeren değişik ve tuhaf olarak nitelendirebiliriz albümü. Bazı noktalarda elektronik müzik çağrışımları yapmakla birlikte aslında onunla hiç alakası da yok. 

Albüm kaydının hemen öncesinde yine Magma elemanı olan Didier Lockwood'un gruba dahil olduğunu ve kemanıyla albümde büyük bir yaratıcı etki oluşturduğunu belirtelim. Özellikle saksafonların bolca kullanıldığı parçalarda aradaki bağlantıların kopmasını engellemek istermişçesine uğraşan keman gerçekten de enfes bir müzikal anlayışın önünü açıyor. Bu noktada albümdeki enstrüman kullanımlarının had safhada iyi olduğunu da söyleyelim. Parçaların kimi yerlerinde Weather Report, Gong, Soft Machine gibi gruplardan etkiler görüldüğünü söylersek grup elemanlarının ne kadar iyi çalabiliyor olduklarına dair bir fikir vermiş oluruz.

Düzensiz bir yapıda ilerleyen albüm melodik olmaktan çok öte ama dinleyiciyi ele geçirme konusunda da bir o kadar ileri düzeyde. Dinlerken kendinizi kaptırmamanız mümkün değil. Albümün bitmemesi için bir uğraşıya giriyor olduğunuz farkına hemen varıyorsunuz. Tekrar tekrar dinlemekten farklı bir şey olarak albümün daha uzun sürmesi gibi bir isteğe kapılıyorsunuz. Her parçada daha ne kadar ileri gidebilirler ki diye düşünürken hep bir adım ötesinin de olduğunu size kanıtlıyorlar.

ZAO

François Cahen / Yamaha Akustik Piyano, Fender Elektrikli Piyano, Korg Synthesizer

Didier Lockwood / Akustik Keman, Elektrikli Keman, Geleneksel Bass Keman

Gérard Prévost / Fender Bass, Hors Phase Bass, Akustik Bass

Yochk'o Seffer / Soprano Saksafon, Sopranino Saksafon, Vokal, Piyano (3)

Jean-My Truong / Davul

KAWANA

01. Natura (7:06)

02. Tserouf (8:53)

03. F.F.F (Fleurs For Faton) (2:29)

04. Kabal (4:08)

05. Sadie (3:37)

06. Free Folk (10:39)

Continuum / Autumn Grass (1971)

70'lerin değişik havasından en az o kadar değişik bir grup daha. Grubun kuruluşu da, hikayesi de kendi gibi değişik zaten. Herhangi bir ülkeye ait olduğunu söyleyemiyoruz Continuum'un. Uluslararası tabiri onlar için çok uygun. Farklı ülkelerden müzisyenleri bünyesinde barındırıyor. Ama işin temeli 1967 yılına, Macar müzisyen Yoel Schwarcz'a dayanıyor. Multi-enstrümantalist olan Schwarcz sanatın başka dallarıyla da ilgileniyor. Hatta grubun adı da Schwarcz'ın Londra'da açtığı aynı adlı resim sergisinden geliyor.

Müzikal fikirler oluşturmaya başlayan Schwarcz bir süre ne yapabileceğine karar vermek için uğraşırken Jan adında bir Çek gitarist ile tanışıyor ve fikirleri birlikte geliştiriyorlar. 2 yıl kadar bir süre Amsterdam'da ikili olarak sahne aldıktan sonra Schwarcz Londra'ya gitmek için yola çıkarken Jan'ı geride bırakıyor. İngiltere'de grubu toparlama hazırlıklarına başlıyor. Kısa süre içerisinde de kadro tamamlanıyor. Continuum adında bir grup olarak görünseler de Schwarcz çok fazla öne çıkıyor ve grubun liderliği pozisyonunu eline alıyor. Bir süre sonra iş albüm çıkarma aşamasına geldiğinde de RCA ile anlaşma imzalanıyor. Ama anlaşma Continuum adıyla değil RCA ile Yoel Schwarcz arasında oluyor.

Proje fikriyle giden grup kendi adını taşıyan ilk albümü yayınladıktan hemen sonra grup dağılıyor. Daha doğrusu Schwarcz dışındakiler gruptan ayrılıyorlar. Zira grup elemanlarının istediği müzik ile Schwarcz'ın doğaçlama arayışları birbiriyle uymuyordu. İkinci albüm hazırlıklarına hızlı şekilde başlayan Yoel, grubu başka isimlerle yeniden kurdu. Albümün ilk yüzü yeni grup ile kaydedilirken diğer yüzü ise, daha önce Patrie Standford tarafından grup için bestelenen ve ilk grupla kaydedilen 26 dakikalık parçadan oluşuyordu. Autumn Grass isimli bu parça aynı zamanda albüme de adını veriyordu. Grubun ilk halinde yer alan müzisyenlerin bu albümde konuk müzisyen olarak yer almaları da bu parça yüzünden.

Klasik müzik ve Jazz'ı temel alan ve buradan yola çıkarak pek çok  müzikal anlayışı dolaşan, doğaçlamalar ile bezeli dinlemesi oldukça keyifli bir albüm olarak çıkıyor karşımıza Autumn Grass. Yorucu olmayan bir şekilde her yöne doğru yol alırken, beyin kıvrımlarınızı da zorlayacak kadar ileri gidebiliyor. Sıklıkla sessizliğin içinden çıkıp gelen ritimler ve üstüne yapışan flüt bölümleri ile dikkat çekici.

CONTINUUM

Yoel Schwarcz / Klasik Gitar, Armonika, Flüt, Recorder, Saksafon

Tim Rice / Org, Piyano

Peter Billam / Bass, Elektrik Gitar

Harvey Troupe / Davul

Konuk Müzisyenler:

Ken Freeman / Freeman Synthesiser "Vivaldi Synthesis Two"

Richard Hartley / Piyano "Vivaldi Synthesis Two"

John Warren / Klasik Gitar "Autumn Grass"

Mike Hart / Double Bass "Autumn Grass"

Dick Wildman / Davul, Vurmalılar "Autumn Grass"

Clive Stanhope / Gong "Autumn Grass"

The Olympus Strings / Çello "Autumn Grass"

AUTUMN GRASS

01. Byrd Pavan (9:17)

02. Vivaldi Synthesis Two (2:20)

03. Overdraft (11:10)

04. Autumn Grass (26:15)

Lighthouse / One Fine Morning (1971)

1969 yılında Ontario, Kanada'da kurulan Jazz Rock grubudur Lighthouse. Acayip şekilde kalabalık kadrosu ve o kadrodan çıkan bir dolu değişik sesle Jazz Rock ve Fusion janrlarında yer edinmiş kaliteli gruplardan da biridir. Daha önceleri Janis Joplin, Al Kooper, Carlos Santana gibi isimlerle çalışmış olan Skip Prokop'un liderliğinde kurulmuş olan grubun müzikal anlayışı Prokop'un da birlikte çalmayı en çok sevdiği Al Kooper'ın tarzından etkilenerek gelişir. Doğal olarak da ortaya karışık, değişik ve etkileyici albümler çıkar.

Konumuz olan One Fine Morning, Lighthouse'un en iyi albümü değildir ama en popülerleşmiş, samimi ve insanın kanını kaynatan albümlerinin başında gelir. Kurulduktan hemen sonra çıkardıkları 3 albümün ilk ikisi fevkalade olarak nitelendirilebilecek albümlerdir. Üçüncü albüm kötü olmamakla birlikte bu enfes iki albümden sonra biraz geride kalmıştır. Albümün böyle olmasının en büyük sebeplerinden biri de grubun yapımcı firmayla anlaşmazlıklar yaşaması ve kaydedilen albümün yapımcı firmayla son albüm olduğunu bilmelerinden de ileri gelmektedir.

Dördüncü albüm olarak karşımıza çıkan One Fine Morning ise yeni bir başlangıcın ve yepyeni bir vokalin etkilerini içerir. RCA'den ayrılıp GRT'ye geçtikleri sırada vokali devralan Bob McBride sayesinde albümün daha fazla sattığı ve ticari başarı yakaladığı söylenir. Birçok açıdan da doğrudur bu saptama. Zira dördüncü albüm en çok satan albümleri olur ve içinde 2 tane hit single çıkarır. Hatta o kadar başarılı olur ki RCA yanlış yaptığının farkına varır ve adilik denilebilecek bir yaklaşımla, ellerinde kalan Lighthouse parçalarından One Fine Light adıyla bir toplama albüm yapıp piyasaya sunacak kadar ileri giderler. RCA'den çok gruba faydası olur bu yaklaşımın. Daha çok tanınır / bilinir hale gelirler. Bir sonraki yıl kaydedecekleri efsanevi Lighthouse Live konser kaydına da önayak olur.

1974 yılına kadar 3 stüdyo albümü daha yayınlayan grubun müzikal anlayışı grubun kurucusu Prokop'un bile hoşuna gitmez ve ayrılır. Kalanlar yola devam etmek için uğraşsalar da 2 yıl boyunca sadece konserlerde boy gösterirler ve 1976 yılında dağılırlar.

Jazz Rock'tan bahsettiğimizde adlarını sıkça andığımız Blood, Sweat & Tears ve Chicago'nun yolundan ilerleyen Lighthouse, yaptıkları müziğe pek çok türden eklemeler yaparak ilerlemeyi tercih etmişler. Saksafon, Trompet, Trombon gibi üflemelilerin sık kullanıldığı albümlerinde coşkulu parçalara imza atmışlar.

LIGHTHOUSE

Bobby McBride / Lead Vokal, Vurmalılar

Ralph Cole / Gitar, Vokal

Paul Hoffert / Piyano, Vibes

Louie Yacknin / Bass

Skip Prokop / Davul, Vurmalılar, Vokal

Don Dinovo / Viola

Dick Armin / Çello

Pete Pantaluk / Trompet

Howard Shore / Saksafon

Larry Smith / Trombon, Vokal

Keith Jollimore / Saksafon, Flüt, Vokal

Konuk Müzisyenler:

"The Maltese Moon" / Vurmalılar

"The Edmonton Hawks" / Vurmalılar

Jimmy "Teeth" Ienner / Bass, Vokal

ONE FINE MORNING

01. Love Of A Woman (5:52)

02. Little Kind Words (4:15)

03. Old Man (5:35)

04. Sing Sing Sing (3:22)

05. 1849 (6:12)

06. One Fine Morning (5:14)

07. Hats Off (To The Stranger) (3:37)

08. Show Me The Way (2:25)

09. Step Out On The Sea (5:04)

10. Sweet Lullaby (4:56)

Cincinnato / Cincinnato (1974)

70'lerin başında bir hayli yoğun ve karmaşık durumda olan İtalyan rock müziği içerisinde bir anda parlayıp sönen yıldızlardan biri de Cincinnato. Tarihçesi hakkında çok fazla bilgi yok. Ama deneyimsiz ve hiç bilinmeyen müzisyenler tarafından kurulmuş, şans eseri denilebilecek bir şekilde albüm anlaşması yapmış ve tek albüm kaydedip dağılmışlar.

1970 yılı başlarında kurulan grup önceleri Eros Natura adıyla biliniyorlarmış ama albüm anlaşmasını yaptıklarında yapımcı firmanın ısrarı ile isim değişikliğine gitmişler. Tek albümlü efsaneler listemizde kendine yer bulabilecek niteliklere sahip olan albüm 3 gün gibi kısa bir sürede, stüdyodan hiç çıkmadan kaydedilmiş. Progressive etkileri bir hayli fazla olan bu Jazz Rock ya da daha doğru tanımla Fusion albümü 4 parçadan oluşuyor. Albümün ilk yüzünde 3 parça bulunuyor ve parçalara genel olarak piyano üzerine kurulmuş bir şekilde ilerliyor. Fakat arada bir hayli ilgi çekici gitar atraksiyonları mevcut. 

Bazı yerlerde melodik bir yapıya bürünse de ilk bölümün parçalarının genelinde fazlasıyla rahat bir yapı mevcut. Pek çok müzik türü ve tarzına giriş çıkışlar yaparak parçaları ilginç hale getirmişler. Hızlı ve agresif bir şekilde başlayan parça bir yerde bambaşka bir yere eklemleniyor ve siz nerede kaldığınızı bile hatırlayamaz durumda buluyorsunuz kendiniz.

Grup elemanlarının, Eros Natura iken kendilerini Art Rock olarak tanımlamış olmaları Cincinnato dönemi için pek geçerli bir durum değil. Jazz kalıplarını bir hayli zorlayarak ilerledikleri albüm boyunca "Art"a yakışır pek çok bölüm bulunmakla birlikte grubun Art Rock tanımlaması içerisine girmediğini, girmemesi gerektiğini belirtelim. Adamlar her anlamda Jazz'ın içinden geçerek kendilerine bir yol çiziyorlar. Jazz'ın pek çok dönemine ait izler bulunuyor albümde. Özellikle avangart yaklaşımlar bir hayli fazla. Dikkatli dinleyiciler için ise albümün pek çok yerinde Bop da Big Band de bulunuyor demekle yetinelim.

Sıkıcı ve boğucu olmayan Cincinnato albümünde favori parça belirlemeye çalışmayın, zira pek mümkün değil. Oldukça zorlayıcı bir şekilde uğraşıp durmanız gerekir. Albümün geneli fazlasıyla etkileyici ve yaratıcı pasajlar içeriyor. Dinlemekle yetinmez de bazen güzeldir.

CINCINNATO

Gianni Fantuzzi / Gitar, Vokal

Donato Scolese / Davul

Giacomo Urbanelli / Klavye

Annibale Vanetti / Bass

CINCINNATO

01. Il Ribelle Ubriaco (10:11)

02. Tramonto D'Ottobre (2:46)

03. Esperanto (7:05)

04. L'Ebete (20:52)

Splash / Splash (1974)

1969 yılında kurulan Splash, 10 yıl süren ömrüne 3 albüm sığdırabilmiş İsveçli bir Jazz Rock ve Fusion grubu. Kuruldukların itibaren, oldukça başarılı pek çok canlı performans sergilemişler ama albüm kaydına girebilmeleri ancak 1972 yılında olmuş. İlk albüm bu yıl içerisinde yayınlanırken konumuz olan ikinci albüm ise 1974 yılında piyasaya çıkmış. Üçüncü ve son albüm ise 1978 yılında dinleyiciyle buluşuyor ve albümden 1 yıl sonra da grup bir daha birleşmemek üzere dağılıyor.

Temelde 8 kişilik bir kadroya sahip olan Splash'ın 1974 yılı albümünde çalanlar toplamda 12 kişi. Sayı bu kadar fazla olunca doğal olarak albüm planlı bir hareketten çok Jam Session'larla ilerleyen bir yapıya bürünüyor. Zaman içerisinde kazandıkları deneyimlerin albümdeki bu yapıya büyük katkı sağladığını belirterek başlayalım. Uzun süre boyunca bir arada çalan grup elemanları arasında müzikal anlamda büyük bağlar bulunuyor Yani kim nerede nasıl gireceğini ya da duracağını biliyor.

Splash'ın müzikal anlayışını ilk dönem Chicago'nun müziğiyle benzeştirmek yanlış olmaz. Şüphesiz bire bir aynı değiller ama yapısal benzerlikler çok fazla. Yine de bütün benzerliklerin yanında Splash'in kendine has bir yapısı da bulunuyor. Öyle ki grubun müziği tam olarak Jazz olmadığı gibi Rock içerisinde girmesini sağlayan pek çok şey de tuhaf şekillerde kullanılarak, iş daha da garip hale getirilmiş.

Trompet, Trombon, Saksafon, Flüt gibi üflemelilerin bir hayli fazla olduğu albümde gidiş yönünü Rock ekipmanları belirlese de albümün her yerinden de Jazz akıyor denilebilir. Tempo artıp azalır gibi görünmekle birlikte çok fazla bir ilerleme kaydedemedikleri de ortada. Albümdeki tempo hemen hemen hep aynı yerde seyrediyor. 42 dakikadan oluşan 3 parça ile bu tip bir tempo anlayışını tercih etmek oldukça riskli görünse de Splash bu işin altından oldukça iyi bir şekilde kalkıyor. Herhangi bir saçmalığa mahal vermeden, ritim konusunda aksaklık ya da problem yaşamadan, tempoyu belirli bir seviyede tutup çok fazla dağılmasını engelleyebiliyorlar.

Bu etkide özellikle üflemelilerden gelen destek çok fazla. Temponun artmaya başladığı yerlerde araya girip belirli bir seviyede sabitlenmesini kolaylıkla sağlıyorlar. Değişik bir albüm işte...

SPLASH

Christer Jansson / gitar, Keman, Vokal

Thomas Jutterstrom / Piyano, Org, Synthesizer, Keman, Vokal

Torbjorn Carlsson / Flüt, Saksafon

Kaj Soderstrom / Bass, Vokal

Lennart Lofgren / Trombon, Flugelhorn

Henrik Hilden / Davul

Ahmadu Jarr / Vurmalılar

Sven-Ake Erixon / Maracas

Leif Hallden / Trompet, Flugelhorn

Christer Holm / Saksafon, Klarnet, Fagot

Gunnar / Vokal

Jan-Erik Westin / Vokal

SPLASH

01. Karottorokokrockokrokorock (Elephant Nilson) (20:55)

02. Tiokronorspolkan (6:48)

03. Sambahmadu (13:45)

Moose Loose / Transition (1976)

Yılın ilk gününde İskandinavlar ile giriş yaparak büyük bir risk aldığımın farkındayım. Ama o riskler olmasa hayatın da bir güzelliği kalmıyor işte. Aynı güzellikte başka eklemeleri Kvartetten'den de bekliyoruz. Moose Loose (kabul edelim Geyik Gevşek komik bir isim), Norveç'in en iyi Jazz Rock ve Fusion gruplarından biri. Başlarında Jon Eberson'un olmasından kaynaklı olan bu durum gibi görünse de grubun diğer elemanlarının yetkinlikleri de yabana atılır cinsten değil.

Eberson'ın ilk albüm deneyiminin  Ketil Bjørnstad'ın Åpning albümünde olduğu düşünülürse Moose Loose'dan beklentiler bir hayli fazla yükselecektir. Çok da yanlış bir fikir değil. Yükseltin yükseltebildiğiniz kadar. Bazılarınca pek etkili bulunmasa da Moose Loose da kaydettikleri her iki albüm de takdire şayan işler. Boş verin eleştirmenleri, ahkam kesenleri. Dinleyip kararınızı verin.

1973 yılında kurulan grubun 3 yıllık bir ömrü olabilmiş sadece. Bu kısa süreye de 2 albüm sığdırmışlar. Gerçi bir de Blow Out isimli bir albüm bulunmakta ama o albüm de resmi olarak Moose Loose adıyla kataloglanmadığı için onu diskografiye katmak doğru olmaz. (bkz. Free gibi algılanan ama Free olmayan Kossoff, Kirke, Tetsu & Rabbit albümü gibi) Kaydettikleri iki albüm de Fusion olarak düşünüldüğünde üst seviyede albümler. Doğal olarak 2 albümle kalmış olmaları üzücü bir durum.

Beklentinin aksine albüm Norveç'in o soğuk Jazz hissinden çok ötede bir yerde. Fazlasıyla sıcak ve coşkulu. Bu bakımdan pek çok Norveçli grup ve müzisyenden ayrı bir yerde durduklarını söyleyebiliriz. İnce tonlarda giriş yapan kemanın kulaklarda bıraktığı enfes izler albümü daha da ileriye taşıyor. Ağırlıklı olarak, parçaların temeli kemana dayansa da bazı yerlerde kemanın keman olup olmadığından bile emin olamıyorsunuz. Temponun düştüğü parçalarda yoğun ve boğucu bir hava beklentiniz varsa onu da silin aklınızdan. Olduğu yerde durmayan, durmadan da akıp giden bir albüm Transition. Benzerine az rastlanır cinsten demek de hiç yanlış olmaz.

Klavyelerin ara ara ama nefis şekilde girdiği bölümlerde kendinizi kaybetmeniz olası. Bir anda dikkatinizi farklı bir yere yönlendirebilme yeteneğine sahip. Aldığınız keyfi daha da fazlasına katlıyor.

MOOSE LOOSE

Jon Arild Eberson / Gitar

Håkon Graf / Klavye

Pål Thorstensen / Bass

Espen Rud / Davul

Trond Villa / Keman

TRANSITION

01. Funky Way (8:19)

02. Trees (10:25)

03. Ballad for My LIttle Girl (1:56)

04. Filet (1:23)

05. White (11:38)

06. Graf (5:01)

Sinto / Right On Brother (1972)

Onca ağır grubun ardından hafiften yavaşlayıp, bünyeyi dinlendirmek şart oluyor. Hakkını yemek de doğru değil belki ama Sinto biraz daha hafif kaçanlardan biri benim için. Jazz, Blues ve Funk ile birleşen Psychedelic Rock, bütüne bakıldığında ise Progressive Rock diyebileceğimiz ya da Krautrock deyip işin içinde çıkabileceğimiz bir grup ve albüm. Grup hakkında bilgimiz neredeyse hiç yok. Elbette bir yerlerde hakkında bir dolu bilginin olduğu yazılar vardır ama benim görüş alanıma girmedi. Alman grubu olduklarını, kalabalık bir kadroyla coşkulu ve eğlenceli bir albüm yaptıklarını biliyoruz. Hatta ikinci albüm Sonho Negro'yu da dikkate alıyoruz ama o pek de ilk albüm havasında değil, o nedenle de dışarıda tutuyoruz.

1971 yılı sonlarında Jazz kemancısı Hannes Beckmann tarafından kuruluyor Sinto. Fazlaca kadro değişikliği yaşıyor. Krautrock içine dahil edilen, içinde İngiliz ve Amerikalı müzisyenleri barındıran nadir gruplardan ayrıca. Bazı kaynaklarda Fusion grubu olarak kategorize edilseler de o kadar uzağa gittiklerini söylemek pek de doğru olmaz. Jazz albümün temelini oluşturuyor ama Psychedelic Rock, Blues, Folk gibi türler albümün her yerinde kendini belli ediyor.

Beckmann'ın Jazz geçmişi dolayısıyla Jazz'a odaklandığını düşündüğümüz grup kendi tarzını yaratabilmiş gruplardan biri bir yandan da. Keman albümün her yerinde gezinirken, Konga gibi ritim aletleri onu hiç yalnız bırakmıyor. Ritim bölümünün diğer kısmı olan Bass ve davul ise gerçekten e enfes bir iş çıkarıyor albümün genelinde. Gitarın Funk ile başlayıp Psychedelic'e doğru uzanışları, oradan dönüp bir anda kendi halinde bir Jazz gitarına evrilişini dinlemek keyif veriyor insana.

Geneli, başta da belirttiğimiz gibi coşkulu olan bir albüm Right On Brother. Keyfi kaçanın keyfini yerine getirecek cinsten hem de. Dinlerken her yer turuncu, sarı, kırmızı gibi geliyor insana. Bazı noktalarda Santana'nın evrim geçirmiş hali gibi gelirken kulağa, bazı noktalarda ise ilk dönem İngiliz Jazz Rock gruplarını andırıyor. Yazdıkça albümü düşündüğümden fazla seviyor olduğum gerçeği de çıktı ortaya. Tamam başta hafif mafif dedim ama değilmiş o kadar da. Abartıyorum ben de bazen...

SINTO

Hannes Beckmann / Keman, Akustik Bass, Vurmalılar, Vokal

Peter Holzwig / Piyano, Elektrikli Piyano, Org, Marimba, Vurmalılar, Vokal

Alfred Jones / Gitar, Vurmalılar, Vokal

Abu Dram / Davul, Vurmalılar, Vokal

Cotch Black / Konga, Vurmalılar, Vokal, Sesler

Ralph P. Fischer / Bass, Vurmalılar, Vokal

RIGHT ON BROTHER

01 - Right On Brother 7:34

02 - Rome 6:00

03 - Things I See 3:27

04 - In My Times 3:28

05 - Don't Wait 5:16

06 - Everytime 5:18

07 - Another Voice 3:19

Solution / Solution (1971)

1969 yılı başlarına kadar The Keys'de birlikte çalmış olan Tom Barlage ve Willem Ennes grubun adını önce Soulution olarak değiştirdiler. Cuby & The Blizzards'tan gelen Hans Waterman ile de iyi anlaşmışlardı. Ama grup kısa süre içerisinde fena halde ikiye ayrıldı. Grup elemanlarının bazıları daha popüler ve melodik şeyler çalmak isterken, bahsettiğimiz üçlü ise Jazz doğaçlamaları üzerinde müzik yapmak istiyorlardı ve kısa süre içerisinde dağıldılar. Üçlü, Solution adını alarak yola devam etti. 1970 yılında gruba dahil olan Peter van der Sande ile ekip tamamlanmış oluyordu.

Hızlı bir şekilde giriştikleri albüm kaydını kısa sürede bitirdiler ve konumuz olan ilk albüm Solution ortaya çıktı. Jazz Rock'ın erken dönemi içerisinde gerçekten de etkili ve enfes bir albüm olmuştu Solution. Etkilendikleri grup ve müzisyenlerden de etkiler içeren albümde John Coltrane, Frank Zappa, Soft Machine gibi isimlerin ayak izlerini görmek de mümkün.

5 parçadan oluşan albüm (aslında 4 parça olarak da düşünülebilir, zira 2.parça Preview 3. parça Phases için giriş niteliğinde) ticari açıdan çok büyük bir başarı yakalamadıysa da gruba başka albümler kaydetmelerini sağlayacak denli rahatlık sağlamıştı. Albümün müzikal kalitesi ise tartışmaya yer vermeyecek şekilde iyiydi. Dönemin Dutch Band'leri düşünüldüğünde ilk akla gelen Symphonic Prog yaptıkları olsa da tam tersine, Jazz'dan beslenen Fusion tam olarak Solution'ın tarzını tanımlıyor. Fakat işin için senfonik öğeler kattıklarını da belirtmeden geçmeyelim.

Albüm baştan sona enstrümanlar üzerinden giden bir yapıda. Vokali çok az duyuyorsun ve bu sizi hiç rahatsız etmiyor. Başından sonuna dek uzanan süreçte fazlasıyla coşkulu şekilde çalıyorlar parçaları. Temponun düştüğü anlarda bile o coşkuyu size hissettiriyorlar. Klavyenin açtığı yolda, saksafon ve flütle birlikte ilerleyen parçalar ritim bölümünün işini sonuna kadar iyi yapmasıyla birlikte neredeyse bir baş yapıt niteliğine bürünüyor. Bazı noktalarda daha önce incelediğimiz Secret Oyster'ı anımsatan bir elektrikli piyano ve saksafon ile karşılaşsak da kendi tarzlarını yaratarak benzersiz bir niteliğe sahip olduklarını da rahatlıkla söyleyebiliriz. Arşivde olmazsa olmaz albümlerden biri.

SOLUTION

Willem Ennes / Piyano, Elektrikli Piyano, Org

Tom Barlage / Alto Saksafon, Soprano Saksafon, Flüt

Peter van der Sande / Bass (1-5), Vokal (3)

Guus Willemse / Bass, Vokal (6-10)

Hans Waterman / Davul

Konuk Müzisyen:

Steve Boston / Konga, Cowbells (3)

SOLUTION

01. Koan (7:50)

02. Preview (0:51)

03. Phases (12:19)

04. Trane Steps (10:19)

05. Circus Circumstances (7:03)

Potemkine / Nicolas II (1978)

Zeuhl müziğin Fransa'dan çıkmış en önemli temsilcilerinden biri de Potemkine. 1971 yılında kurulan grubun diğer Zeuhl gruplarından önemli farkları bulunuyor. Bu farklılıklar o kadar belirgin ve değişik ki çoğu zaman grubun Zeuhl'e dahil olup olmadığını bile sorgulatıyor insana. Ama çıkış noktaları bu olduğu için de yaptıkları müzikle ilgili en doğru tanımlama da bu doğal olarak.

Kurulmalarından 4 yıl sonra çıkardıkları ilk albümle gerçekten de iyi bir işe imza atıyorlar. Foetus, Magma'ya yakın duran tarzıyla oldukça başarılı bir albüm olarak görülüyor. Ardından geçen iki yılla birlikte çıkardıkları 2. albüm Triton ise daha neşeli diye tabir edebileceğimiz bir Fusion'a doğru evriliyor. Jazz ile birleştiği noktada Potemkine'in müziği hem daha iyi bir hal alıyor hem de kalitesi bir hayli artıyor. Konumuz olan son albümde Nicolas II'de ise gerçekten de baş yapıt niteliğinde bir iş çıkarıyorlar.

2. albümle başladıkları Jazz Fusion yapısı bu albümde daha fazla oturmuş durumda. Fazlasıyla yaratıcı ve etkileyici. Notalar arasında arsızca dolanan bir grupla karşı karşıya kalıyorsunuz. Melodik yapısı fazlasıyla cüretkar. Sizi alıp boyutlar arası bir yolculuğa çıkarabilecek denli muhteşem. Bazı noktalarda kendini tekrar eden bir yapıya bürünüyor gibi görünse de işin aslı hiç de öyle değil. Sürekli olarak bir yerlerde gezinip başladıkları noktaya dönüyorlar ve o kadar çok değişik tür ve tarza göz kırpıyorlar ki albümdeki çeşitlilik bir hayli artıyor.

Charles, Michel ve Philippe Goubin kardeşler tarafından kurulan Potemkine, maalesef ki bu 3. ve son albümle birlikte dağılıyor ama geride dikkate değer, arşivlik 3 iş bırakıyorlar. Özellikle de Nicolas II bu konuda tam bir ziyafet olarak nitelendirilebilir. Albümün içerisinde Magma'dan Billy Cobham'a, Mahavishnu Orchestra'dan Brand X'e uzanan bir yelpazede çeşitlilik mevcut. Jazz Fusion seven herkesin dinlemekten sıkılmayacağı bu albüm diğer taraftan bakıldığında Zeuhl'e de derinden bir saygı duruşu niteliğinde. Magma'nın Attahk dönemindeki Zeuhl etkileri Nicolas II'de de fazlasıyla bulunuyor. Tabi Jazz Fusion arasına eklenmiş tatlı sos niteliğinde bir yapıda karşımıza çıkıyor.

POTEMKINE

Dominique Dubuisson / Bass, Vokal

Jean J. Ganghofer / Vurmalılar

Charles Goubin / Gitar, Vokal

Michel Goubin / Klavye, Vokal

Philippe Goubin / Vurmalılar, Davul

Christian Rouge / Vurmalılar

NICOLAS II

01. Tango Panache (6:18)

02. Raspoutine (5:56)

03. Theme Pour Un Swing Imaginaire (5:37)

04. Air De Famille (3:19)

05. Ode De Mars (5:23)

06. Aux Images (2:41)

07. Amphitheatre Magique (6:45)

Spin / Spin (1976)

Amerikan dizi ve çizgi romanlarından aşina olduğumuz Spin-Off mantığıyla kurulmuş olması muhtemel bir grup Spin. 1974 yılı ortalarında Hollanda'da, Ekseption grubundan ayrılan Rein Van Den Broek ve Dik Vennik tarafından hayata geçirilmiş olan bu proje de diğer pek çok Rock grubunun yaşadığı sorunu yaşayarak, 2 albüm kaydettikten sonra dağılmış. Ekseption'daki müzikal tarz ile ilgili fikir ayrılıkları yaşayan Broek ve Vennik, ayrılıp Jazz Rock ve Fusion yapan bir grup kurma fikriyle yola çıktıklarında 2 iyi albüm kaydedeceklerini biliyorlar mıydı bilmiyoruz ama iyi ki de bu yolu denemişler diyoruz. Diğer yandan, albümler başarılı olsa da ticari olarak aynı başarıyı yakalayamamışlar. Zaten grubun dağılmasındaki en büyük sebebin de bu olduğu söyleniyor. 

Ekseption'dan ayrılmalarının hemen ardından ekip arkadaşlarını toplayarak 6 kişilik bir grup haline geliyorlar ve albüm için düşündükleri parçaları yazma işine girişiyorlar. Ekseption'daki klasik müzik etkileşimini bir kenara bırakıp, daha sade ve dolaysız bir yapıyı tercih ediyorlar. Jazz temelli parçaların bazı yerlerinde Funk unsurlarını görmek de mümkün. Elektrikli gitar'ın Spin'de daha çok öne çıktığını, bunun yanında trompet ve flugelhorn'un etkili bir şekilde kullanıldığını da söyleyebiliriz.

Albümün Jazz Rock olarak biraz hafif kaldığı pek çok kaynakta belirtiliyor. Ama kategorilendirme yapıldığında da kendilerine yer bulabildikleri en yaklaşık tür de orası oluyor. Funk etkilerinden kaynaklı acaba Funk Rock mı diye düşünenlerin sayısı da az değil, fakat bu da tam olarak Spin'in yerini karşılamıyor. Biraz oradan biraz buradan mantığıyla daha eklektik bir yapıya sahip olduklarını söylemek yanlış olmaz. Özellikle nefesli çalgıların girdiği bölümlerde işler fazlasıyla karışıyor ve parçalar değişik yönlere doğru evrilebiliyor. Bu da hem albümü hem de Spin'i konumlandırmak için epeyce zorlayıcı bir durum oluşturuyor.

Enstrümantal albümlerdeki en büyük sorunun devamlılığı sağlamak olduğuna inanmak için yeterince sebebimiz var. Bu tamamen vokalin olmamasından, belirleyici unsur olarak sözlerin yer almamasından kaynaklı. Doğal olarak da bir hayli zorlayıcı ve diğer yandan kışkırtıcı oluyor. Tabi bu durum müziği yapanlar için bir sorun değil, dinleyenleri bağlayan bir şey. Spin yaptığı müzikle bu işin üstesinden gelebilmeyi başarmış. Söz ve vokal olmadığı halde, albümden hem keyif alıyor hem de daha nereye gidebileceğini merak ediyorsunuz.

SPIN

Hans Hollestelle / Gitar, Synthesizer

Hans Jansen / Klavye

Rein van den Broek / Trompet, Flugelhorn

Jan Vennik / Flüt, Nefesliler

Jan Hollestelle / Bass, Synth, Piyano, Çello

Kees Kranenburg / Davul, Vurmalılar

SPIN

01. Grasshopper (4:25)

02. Spinning (3:59)

03. Excenter (5:11)

04. Sea And Seasons (4:42)

05. Little Bitch (5:42)

06. Sunday Afternoon's Dream (4:52)

07. Flat Tyre (3:32)

08. Beautiful Queenie (4:29)

Triangle / Triangle (1970)

1967 yılı ortalarında Paris'te kurulan grup 3 kişiden oluşuyordu. Papillon (Kelebek) lakaplı Gérard Fournier'in başı çektiği grup uzun bir süre başarı elde edemedi. Grup elemanları sürekli değiştiği halde bir türlü doğru frekansı yakalayamamışlardı. 1969 yılında yayınlanan ilk 45'likleri ne ticari anlamda ne de kalite açısından iyi değildi. 1970 yılında ise başarıyı yakalamanın yolunu Elegié A Gabrielle 45'liğinde buldular. Parçanın hikayesi başarı yolunun açılmasında büyük katkı sağlamıştı. Öğrencisine aşık olup intihar eden Gabrielle Russier'in gerçek hikayesinden yola çıkan sözler oldukça etkileyiciydi ve gruba albüm anlaşmasını sağlamıştı.

İlk albüm müzikal olarak oldukça kaliteliydi ve büyük başarı sağlamıştı. O kadar öne çıkarmıştı ki grubu, rock müzik yazarları ve eleştirmenleri tarafından yılın en iyi rock gruplarının başında isimleri Ange ile birlikte anılmaya başlamıştı. 1972 ve 1973 yılında çıkardıkları albümlerin ardından grup, elemanların birer birer ayrılmasıyla dağıldı. Geride kalanlar devam etmek için çabalasa da eski ruhu kaybetmişlerdi ve Triangle için yapacak çok bir şey kalmamıştı.

Konumuz olan ilk albüm o kadar çok yönü bir albümdür ki pek çok farklı kaynakta grubun dahil edildiği tarz ya da tür değişiktir. Prog Related, Heavy Psychedelic Rock, Jazz Fusion gibi janrlara dahil edilmekle birlikte en genel ve belki de en doğru tanım Progressive Rock yaptıkları yönünde olanlarıdır. Albümde Jazz ve Rock bileşimleri, Psychedelic Rock'ın ileri derecede ağır varyasyonları ve hatta Folk ezgilerine mutlaka rastlarsınız. Deneysel yönü de bir hayli fazladır Triangle albümünün. Farklı tarzlar ve türler tek potada eriyip Fransız süzgecinden geçerek gelir kulağınıza. Erken dönem Fransız Progressive Rock'ının en iyi örneklerinden biridir.

Bir noktada her şey çok karmakarışık hale gelir gibi olsa da aslında kendi dinamiklerini kullanan, kendine ait bir yapıya sahiptir grubun müzikal anlayışı. Fournier'in katkısının tartışılmaz olduğu bu anlayışa grubun diğer elemanları da kendilerinden çok şey katarak eşlik ederler. Fırtınalı bir denizde karayı görememenin verdiği endişe ile sabah uyandığınızda yüzünüze vuran güneşin sıcaklığı arasında gidip gelen, değişik ve etkileyici bir tarza sahiptir Triangle.

TRIANGLE

Paul Farges / Gitar

François Jeanneau / Klavye, Üflemeliler

Gérard "Papillon" Fournier / Bass, Vokal

Jean-Pierre Prévotat / Davul

Konuk Müzisyen:

Alain Renaud / Gitar (6,7)

TRIANGLE

01. Peut-Être Demain (4:55)

02. Left With My Sorrow (6:05)

03. Blow Your Cool (7:20)

04. Guerre Et Paix (9:25)

05. M.L. - G.G. (1:38)

06. Cameron's Complaint (9:25)

Missing Link / Nevergreen! (1972)

70'lerin başında kurulup tek albüm yayınlayıp dağılan Missing Link Almanya'nın belki de en enteresan albümlerinden birine imza atmıştır. Jazz Rock / Fusion janrına dahil edilen albümde pek çok farklı tarza ait bir o kadar çok da yeni keşif olarak adlandırılabilecek bileşenler bulunuyor. Grup dağıldıktan sonra grup elemanlarının bazılarının Sahara ve Between'e bazılarının Embryo'ya gittiği düşünülürse bu müzikal farklılık daha rahat anlaşılabilir.

Temelde Embryo, Kraan ya da Thirsty Moon gibi gruplarla aynı kuşak içinde kabul edilirler. Albümü dinledikçe bu sınıflandırmanın pek de doğru gelmediğini anlıyorsunuz. Missing Link adı geçen gruplar gibi oturmuş bir havaya sahip değil. Doğal olarak da yaratıcılık yönünden daha ileride görünüyorlar. Progressive Jazz Rock alanında değişik bir hava yakalamayı başarabilmişler. Şüphesiz bu, diğer gruplarından daha iyi olduklarını göstermez ama diğerlerinin yanında tarzları daha ayrıksı duruyor.

Hemen hemen her parçada, yukarıda da bahsettiğimiz yeni keşifler bulunuyor. Bir noktada ipin ucunu kaçırmışlar da nereye gittiklerini kendileri bile bilmiyor gibi bir durum sezinleseniz de enstrümanlar ile o kadar iyi toparlıyorlar ki gerçekten de bile isteye yaptıkları konusunda netleşiyorsunuz. Parçalarda belirgin bir aletin öne çıkması pek görülen bir şey değil. Onun yerine özellikle gitar, klavye ve saksafonun birlikte ilerlediği parça yapısını tercih etmiş olmaları albümdeki yapıyı fazlasıyla ileri taşıyor. Tek alete yüklenip solosuyla işi kurtarmak yerine daha zorunu deneyip 3 farklı enstrümanı öne çıkarmayı tercih etmişler. Bu konuda da oldukça başarılılar.

Elbette albümde sololar da bulunuyor ama bunu çok önemsemedikleri ortada. Daha önceleri paylaştığımız Ardo Dombec belki de yapısal olarak Missing Link ile benzeşen en yakın grup diyebiliriz. Ardo Dombec'teki başı boşluk burada da karşımıza çıkıyor. Bu nedenle de grubu / albümü sevmekle sevmemek arasında kalmak kaçınılmaz. Herkesin tercih etmeyeceği bir müzikal anlayışa sahip olduklarını söylemeden geçmeyelim. Ama değerini bilenler için de gerçekten ileride duran bir albüm. Nevergreen! ile bağ kurmanız oldukça zor olabilir, fakat o bağı bir kez kurduğunuzda albümden vazgeçmek gibi bir şansınız kalmıyor. Tek albümlü efsaneler listesinde yeri her zaman hazır.

MISSING LINK

Markus Sing / Gitar

Gunther Latuschik / Saksafon

Gabriel Dominik Mueller / Vokal

Dieter Miekautsch / Klavye

Dave Schratzenstaller / Bass

Holger Brandt / Davul

NEVERGREEN!

01. Spoiled love (5:19)

02. Song for Ann (2:49)

03. Time will change (5:31)

04. Only me (5:07)

05. Sorcery (5:23)

06. Filled up (6:26)

07. Kids hunting (6:11)

McLuhan / Anomaly (1972)

Chicago'dan sadece Chicago'nun (Chicago Transit Authority) çıktığını düşünüyorsanız yanılırsınız. Özellikle Jazz Rock janrında pek çok gruba ev sahipliği yapar bu şehir. Çoğu da bilinmez ama. McLuhan da bu bilinmeyen Chicago'lu Jazz Rock gruplarından biridir. 1969 yılında çok yönlü müzisyen David Wright tarafından kurulur. Besteleyen, sözleri yazan, vokal yapıp trompet çalan Wright grubun frontman'i olmanın ötesinde, tek kişilik grup gibi de görülebilir.

Başlangıçta hafta sonları balolarda, partilerde çalan bir gruptular. Eleman değişiklikleri ve Wright'ın kontrolü ele almasıyla birlikte daha değişik bir tarza doğru yola çıktılar. Yerel bir barda her hafta çıkmaya başladıklarında kendilerine küçük çaplı bir hayran kitlesi edinmişlerdi. Jazz üzerine yoğunlaşmış bir tarzda çalıyorlardı ama grubun diğer elemanlarının aksine Wright'ın değişik fikirleri vardı. O parçaların içine farklı şeyler eklemeyi seviyordu. Bebek ağlama sesleri, çalışan makine sesleri, tuhaf enstrümanlardan çıkan sesler, eski filmlerden tırtıkladıkları sesler o dönemde sahnede sürekli kullandıkları şeylerdi.

McLuhan'ın 1,5 yıl kadar süren ömründe yapabildikleri en son şey ise albüm kaydı idi. Albümden sonra o kadar hızlı dağılmışlardı ki tanıtım, promosyon işleri için tek bir konser ya da dinleti bile verememişlerdi. Bu nedenle de uzun süre gözden kaçan kaliteli gruplardan biri olarak anıldılar.

Albümdeki tarzları Jazz Rock / Fusion ya da kısaca Fusion olarak anılmakla birlikte İngiliz Psychedelic Rock'ından gelen yansımaları, sürekli gelişip değişen eklektik yapısına eklediğinizde canlı, baştan çıkaran ve fena halde keyif veren bir Jazz Rock elde ediyorsunuz. Zaten 4 parçadan oluşan albümün genelinde çok karmaşık kompozisyonlar, yorucu düzenlemeler ya da kulak tırmalayan herhangi bir şeye rastlamıyorsunuz. Başladığı temponun kontrolünü elden bırakmadan 40 dakikaya yakın bir süre boyunca sizi pek çok yere götüren bir albüm Anomaly.

Kişisel olarak da Jazz Rock'ın çok ötesinde bir yerde durduğunu belirtmeliyim. Düzenli bir yapıda giderken bir anda ortaya çıkan Jam anlayışı, elektrik çarpmışçasına sizi etkileyen gitarları, kimi zaman iç acıtan kimi zaman coşkuyla dolan vokalleri ile Blues'dan etkilendikleri de açık şekilde görülüyor. Klavyelerin girip ortalığı darma duman ettiği, ritim bölümünün ise durumu toparlamak için en ufak çaba sarf etmediği, kimi zaman melodik kimi zaman deli saçması şeylere dönüşen fazlasıyla yaratıcı bir arşivlik.

McLUHAN

Dennis Stoney Philips / Gitar, Vokal

Tom Laney / Org, Piyano

David Wright / Trompet, Vokal

Paul Cohn / Flüt, Klarnet, Tenor Saksafon

Neal Rosner / Bass, Vokal

John Mahoney / Davul, Vokal

Konuk Müzisyenler:

Bobby Christian / Timpani (1), Ksilofon (1,3), Çanlar (3)

Michael Linn / Davul (3)

ANOMALY

01. The Monster Bride (10:36)

02. Spiders (In Neals Basement) (5:57)

03. Witches Theme And Dance (9:47)

04. A Brief Message From Your Local Media (9:59) :

        a)The Garden

        b) The Assembly Line

        c) Electric Man

        d) Question